RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 1 INSTYTUT ROZWOJU TERYTORIALNEGO UL. J. Wł. Dawida 1A 50-527 Wrocław www.irt.wroc.pl tel. +48 71 374 95 00 Maciej Zathey – Dyrektor IRT Autorzy opracowania: Kamila Lesiw-Głowacka – koordynator Piotr Chmiel Katarzyna Mańkowska-Bigus Anna Pastucha Autor fotografii: Kamila Lesiw-Głowacka
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 2 SPIS TREŚCI I. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE ORAZ PRZYRODNICZO-KULTUROWE ....................................5 1. ZMIANY KLIMATYCZNE .........................................................................................................................6 2. EMISJE DWUTLENKU WĘGLA ................................................................................................................9 2.1. Krajowe emisje gazów cieplarnianych (GHG) ...................................................................................9 2.2. Emisje dwutlenku węgla w województwie dolnośląskim ...............................................................10 3. EMISJE ZWIĄZANE Z WYTWARZANIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA ........................................13 3.1. OCHRONA POWIETRZA W PRAWIE UNIJNYM ................................................................................13 3.2. OCHRONA POWIETRZA W REGULACJACH REGIONALNYCH ...........................................................16 4. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU, W TYM BIORÓŻNORODNOŚCI .............................................20 5. WNIOSKI I WYTYCZNE WYNIKAJĄCE Z UWARUNKOWAŃ ŚRODOWISKOWYCH I PRZYRODNICZOKULTUROWYCH ...........................................................................................................................................24 II. UWARUNKOWANIA PRAWNE ............................................................................................................25 1. UNIJNE I KRAJOWE REGULACJE PRAWNE ORAZ DOKUMENTY STRATEGICZNE ...............................27 1.1. ZAŁOŻENIA I KIERUNKI POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ UE ..........................................27 1.1.1. Uwarunkowania prawne w zakresie promowania odnawialnych źródeł energii ................30 1.1.2. Uwarunkowania prawne regulujące kwestie pomocy publicznej .......................................31 1.1.3. Najnowsze zmiany zawarte w aktach soft law ....................................................................33 1.2. ZAŁOŻENIA I KIERUNKI POLITYKI ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ POLSKI....................................34 1.3. WNIOSKI .........................................................................................................................................38 2. KSZTAŁTOWANIE I PROWADZENIE POLITYKI ENERGETYCZNEJ .........................................................39 2.1. KOMPETENCJE RZĄDU ....................................................................................................................39 2.1.1. Rada Ministrów ...................................................................................................................39 2.1.2. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ....................................................................................40 2.1.3. Wojewoda ...........................................................................................................................41 2.2. KOMPETENCJE I ROLA SAMORZĄDÓW REGIONALNYCH I LOKALNYCH .........................................41 2.3. FINANSOWANIE TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ......................................................................43 2.4. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE PAŃSTWA ...............................................................................45 2.5. PRZYKŁADY BARIER TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ W REGULACJACH SZCZEGÓLNYCH .........46 3. WNIOSKI I WYTYCZNE WYNIKAJĄCE Z UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH, W TYM REKOMENDACJE DO ZMIAN W OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISACH ...............................................................................................53 III. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZE ..........................................................................55 1. Potencjał społeczny ............................................................................................................................57 2. Potencjał gospodarczy ........................................................................................................................58 3. Ubóstwo energetyczne .......................................................................................................................61 4. Trendy cen energii i prognozy do 2030 r. ...........................................................................................67 4.1. ENERGIA ELEKTRYCZNA- METODYKA TWORZENIA SCENARIUSZY KOSZTÓW ................................68 4.1.1. Budowa modelu ..................................................................................................................68 4.1.2. Założenia finansowe i eksploatacyjne do modelu prognostycznego ..................................69 4.2. TARYFY NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNA – ZAŁOŻENIA DO TWORZENIA SCENARIUSZY KOSZTÓW ENERGII DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH ......................................................................................70 4.2.1. Grupy taryfowe dla odbiorców energii ...............................................................................70 4.2.2. Struktura kosztów dla odbiorców energii elektrycznej i kluczowe pozycje kosztowe ........70 4.2.3. Założenia metodyczne dla analiz i prognoz taryf (sieciowych) na energię elektryczną ......71 4.3. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO - PODSTAWY KSZTAŁTOWANIA TARYF I PROGNOZOWANIA CEN CIEPŁA .....................................................................................................................................74
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 3 4.3.1. Specyfika kształtowania kosztów ciepła dla odbiorców ......................................................74 4.3.2. Podstawy kształtowania taryf na ciepło ..............................................................................75 4.3.3. Metoda prognozowania cen ciepła .....................................................................................76 4.4. TRENDY ENERGII CEN ENERGII ELEKTRYCZNEJ – RYNEK HURTOWY ..............................................77 4.4.1. Charakterystyka rynku energii elektrycznej ........................................................................77 4.4.2. Trendy cen energii - rynek towarowy terminowy .....................................................................79 4.4.2. Trendy cen energii - Rynek Dnia Następnego .....................................................................81 4.5. ANALIZA TRENDÓW TARYF NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ DLA ODBIORCÓW KOŃCOWYCH ............82 4.6. ANALIZA TRENDÓW CEN CIEPŁA W POLSKIM CIEPŁOWNICTWIE SYSTEMOWYM .........................82 4.7. PROGNOZA CEN ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA LATA 2021-2030 (konstrukcja scenariuszy).............88 4.8. WYNIKI PROGNOZY.........................................................................................................................92 4.8.1. Nakłady inwestycyjne ..........................................................................................................92 4.8.2. Koszty generacji ...................................................................................................................92 4.8.3. Prognoza cen .......................................................................................................................93 4.9. PROGNOZA TARYF I KOSZTÓW ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ..................................94 4.9.1. Szacunek cen dystrybucji energii końcowych do 2030 roku ...............................................94 4.9.2. Prognoza cen energii w poszczególnych grupach taryfowych ............................................95 4.9.3. Szacunek średnich cen zaopatrzenia w energię odbiorców końcowych do 2030 roku ......96 4.10. PROGNOZA CEN CIEPŁA ..................................................................................................................96 4.11. REKOMENDACJE .............................................................................................................................97 5. WNIOSKI I WYTYCZNE Z DIAGNOZY SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ ...................................................98 IV. UWARUNKOWANIA PRZESTRZENNE DLA ROZWOJU INFRASTRUKTURY ENERGETYCZNEJ ............99 1. AKTUALNY STAN SEKTORA ENERGETYCZNEGO WWOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM .................100 1.1. ZŁOŻA SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO I ICH WYKORZYSTANIE ..........................................................................................................................100 1.2. SYSTEMY ENERGETYCZNE.............................................................................................................102 1.3. MOC, PRODUKCJA ORAZ ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ, PALIW GAZOWYCH I CIEPŁA ...........107 1.3.1. Moc zainstalowana............................................................................................................107 1.3.2. Produkcja energii elektrycznej, ciepła oraz paliw gazowych i ciekłych .............................112 1.3.3. Zużycie energii ...................................................................................................................121 1.3.4. Import energii spoza województwa ..................................................................................128 2. PERSPEKTYWY ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ ....................................................................................131 2.1. ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, PALIWA GAZOWE I CIEPŁO W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM (PROGNOZA DO 2030 R.) ...................................................................................131 2.2. PROGNOZA POZYSKANIA ENERGII DO 2030 R. I MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA PALIW KOPALNYCH ..................................................................................................................................139 2.3. Ocena zasobów i potencjału rozwoju odnawialnych źródeł energii, wykorzystania odpadów na cele energetyczne oraz ciepła odpadowego ................................................................................143 2.3.1. Potencjał produkcji energii z wiatru na dolnym śląsku .....................................................149 2.3.2. Potencjał produkcji energii z promieniowania słonecznego na Dolnym Śląsku ................153 2.3.3. Potencjał produkcji energii z wody na Dolnym Śląsku ......................................................159 2.3.4. Potencjał produkcji energii z biomasy i biogazu na Dolnym Śląsku .................................163 2.3.5. Potencjał produkcji energii ze źródeł geotermalnych na Dolnym Śląsku ..........................168 2.3.6. Podsumowanie ..................................................................................................................173 2.4. OCENA WYKORZYSTANIA CIEPŁA ODPADOWEGO ORAZ ODPADÓW NA CELE ENERGETYCZNE ..174 2.4.1. Wykorzystanie ciepła odpadowego ...................................................................................174 2.4.2. Odzysk energii z odpadów poprzez procesy spalania .......................................................176 2.5. ROZWÓJ BADAŃ I INNOWACJI .....................................................................................................180
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 4 3. EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA ........................................................................................................186 3.1. DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ .....................................................................................................186 3.2. PRZEPISY I DOKUMENTY KRAJOWE ..............................................................................................189 3.3. DZIAŁANIA BIEŻĄCE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – ZARZĄDZANIE BUDYNKAMI ..................190 3.4. DZIAŁANIA PLANISTYCZNE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – ZARZĄDZANIE MOBILNOŚCIĄ ....191 3.5. DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – ORGANIZACJA TRANSPORTU ......192 3.6. WNIOSKI .......................................................................................................................................194 V. UWARUNKOWANIA DLA ROZWOJU ELEKTROMOBILNOSCI ...........................................................196 1. UWARUNKOWANIA DLA ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI .............................................................197 1.1. UWARUNKOWANIA PRAWNE ......................................................................................................197 1.2. TRANSPORT ZBIOROWY................................................................................................................200 1.3. SAMOCHODY OSOBOWE ..............................................................................................................201 1.4. PUNKTY ŁADOWANIA ...................................................................................................................202 2. PROGNOZA ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI .................................................................................204 3. WNIOSKI I WYTYCZNE DLA ROZWOJU ELEKTROMOBILNOŚCI ........................................................206
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 5 I. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE ORAZ PRZYRODNICZO-KULTUROWE
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 6 1. ZMIANY KLIMATYCZNE Wpływ działalności ludzkiej na przebieg zmian klimatycznych są przedmiotem licznych badań naukowych. Publikowane Raporty Oceny Zmian Klimatu IPCC (The Intergovernmental Panel on Climate Change) oparte na obserwacjach systemu klimatycznego i pomiarach, dowodzą że poziom temperatury powierzchni ziemi nieuchronnie będzie wzrastał, a jakość życia organizmów ulegnie zdecydowanemu pogorszeniu. W niniejszych Raportach uwzględnia się nowe dowody na zachodzące zmiany klimatu - na bazie licznych niezależnych analiz naukowych, począwszy od obserwacji systemu klimatycznego, przez zapisy paleoklimatyczne i badania teoretyczne nad procesami klimatycznymi, a także wyniki symulacji wykonywanych za pomocą modeli klimatycznych. Kluczowe wnioski tych opracowań opierają się na ocenie naukowego zrozumienia problemu jako faktów lub stwierdzenia, z określonym stopniem niepewności. Raporty stanowią kluczowe dokumenty, w oparciu o które toczą się rozmowy decydentów z całego świata na szczytach klimatycznych COP. Z Raportów IPCC wynika, że obserwowane zmiany w systemie klimatycznym są dowodem na jego ocieplenie. Świadczą o tym takie fakty jak: wzrost temperatury atmosfery i oceanów, redukcja masy śniegu i lodu, podniesienie się poziomu oceanów, wzrost stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Zmiany takie, obserwowane od lat pięćdziesiątych XX wieku, nie występowały na przestrzeni minionych dziesięcioleci, a nawet tysiącleci. Zatrzymanie ocieplenia klimatu na poziomie poniżej 2oC, zgodnie z postanowieniami „Porozumienia paryskiego”, będzie możliwe wyłącznie poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych we wszystkich działach gospodarki, w tym szczególnie w energetyce. W Specjalnym Raporcie IPCC (Podsumowanie dla decydentów)1, ujęto kluczowe ustalenia, które zawarto w decyzji 21. Konferencji Stron Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmiany klimatu dotyczącej przyjęcia Porozumienia Paryskiego. Podsumowanie dotyczy następstw globalnego ocieplenia klimatu o 1,5°C ponad poziom sprzed epoki przemysłowej oraz związanych z tym globalnych scenariuszy emisji gazów cieplarnianych, w kontekście wzmacniania odpowiedzi globalnej na zagrożenie zmianą klimatu, wspierania zrównoważonego rozwoju oraz działań na rzecz wyeliminowania ubóstwa. Z Raportu IPCC wynika jednoznacznie, że działalność ludzka spowodowała globalne ocieplenie (tj. wzrost globalnej średniej temperatury Ziemi) o około 1oC powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej (prawdopodobny zakres wynosi od 0,8°C do 1,2°C). Jeżeli takie tempo wzrostu temperatury utrzyma się, prawdopodobnie osiągnie ona 1,5°C pomiędzy 2030 a 2052 r. Stwierdzono również, że wzrost temperatury jest przeważnie wyższy nad lądami, osiągając szybsze tempo wzrostu w Arktyce, co wpływa na tempo topnienia zmarzliny. Ocenia się, że w przypadku globalnego ocieplenia o 1,5°C, zagrożenia klimatyczne dla środowiska naturalnego i systemów antropogenicznych są wyższe niż obecnie. Zależy to od wielkości i tempa ocieplenia, położenia geograficznego, poziomu rozwoju i podatności na zagrożenia, a także od wyboru i wdrożenia działań adaptacyjnych oraz ograniczających zmiany klimatu. Stwierdzono, że jeżeli wzrost temperatury przekroczy 1,5°C, przyszłe zagrożenia będą większe, a następstwa mogą być długotrwałe lub nieodwracalne. Należy zatem dążyć do ich minimalizowania poprzez zwiększenie skali i przyspieszenie ograniczania zmian klimatu oraz prowadzenie działań adaptacyjnych, zarówno stopniowych, jak i transformacyjnych. W Raporcie przewiduje się, że przy globalnym ociepleniu do 1,5°C w porównaniu z poziomem sprzed epoki przemysłowej, dojdzie do specyficznych regionalnych zmian klimatu, w tym: • wzrostu temperatur ekstremalnych, • wzrostu częstotliwości, intensywności i/lub ilości intensywnych opadów, 1 IPCC, 2018: Summary for Policymakers. In: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [MassonDelmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. In Press.
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 7 • wzrostu intensywności lub częstotliwości występowania susz. Istotnym zagrożeniem jest także wpływ ocieplenia na różnorodność biologiczną i ekosystemy, powodujący m.in. utratę i wymieranie gatunków, a także pożary lasów i rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków. Ocieplenie będzie również bezpośrednio wpływało na zdrowie ludzkie, wzrost ubóstwa i pogorszenie się warunków życia (zmiana zasięgu występowania chorób zakaźnych, pogorszenie jakości powietrza, trudniejsze warunki pracy oraz stres termiczny), w tym dostępu do wody i żywności. Modele klimatyczne pokazują, że w scenariuszach, gdzie 1,5°C nie zostanie przekroczone lub minimalnie wzrośnie, antropogeniczne emisje CO2 netto muszą spaść o około 55% do 2030 r. w porównaniu ze stanem w 2010 r., osiągając zero netto ok. 2050 r. Redukcja emisji CO2 na poziomie, który ograniczy globalne ocieplenie do 1,5°C, powinna odbywać się poprzez zastosowanie działań obniżających energochłonność, zminimalizowanie wykorzystania zasobów, wzrost tempa dekarbonizacji oraz wychwytywanie dwutlenku węgla. Stwierdzono także, że redukcja emisji innych substancji niż CO2 (w tym: metan, sadza i aerozole), która również wpłynie na ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C, może zostać osiągnięta poprzez działania w sektorze energetycznym. Z kolei zauważa się, że wzrost zapotrzebowania na bioenergię może wpłynąć na zwiększenie emisji podtlenku azotu. W scenariuszach, gdzie zakłada się nieprzekroczenie progu 1,5°C, zwraca się uwagę na poprawę jakości powietrza wynikającą z redukcji substancji innych niż CO2, co zapewnia bezpośrednie i natychmiastowe korzyści dla zdrowia ludzkiego. W działaniach ograniczających wzrost globalnej temperatury należy mieć na uwadze tzw. budżet węglowy, czyli całkowitą ilość węgla, jaka jest możliwa do wypuszczenia do atmosfery bez przekroczenia przy tym określonego wzrostu średniej temperatury powierzchni Ziemi. W Raporcie w szczególności podkreśla się, że scenariusze ograniczające globalne ocieplenie wymagają szybkich i zdecydowanych transformacji w obszarach energii, wykorzystaniu terenu (unikanie degradacji terenów, zalesianie, zrównoważone gospodarowanie gruntami i planowanie), miast i infrastruktury (w tym transportu i budynków) oraz systemów przemysłowych, co wymaga zwiększenia inwestycji w odpowiednich obszarach. W scenariuszach 1,5°C przewiduje się, że emisje pochodzące z przemysłu będą w 2050 r. niższe o 75-90% niż w 2010 r., natomiast w scenariuszach 2°C – 50-80%. Zatrzymanie wzrostu temperatury na poziomie 1,5°C jest możliwe dzięki wykorzystaniu następujących technologii i praktyk: elektryfikacji, użycia wodoru, zrównoważonych surowców bazujących na biomasie, substytucji produktów oraz wychwytu dwutlenku węgla, jego wykorzystania i składowania. Ocenia się, że redukcja emisji w przemyśle polegająca jedynie na poprawie efektywności energetycznej i wydajnościowej procesów nie jest wystarczająca dla osiągnięcia scenariusza ograniczenia ocieplenia do 1,5°C. Transformacja systemów miejskich i infrastruktury, pozwalająca na ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C wymaga m.in. zmian w praktykach planowania przestrzennego i urbanistycznego, oraz głębszej niż w scenariuszach 2°C, redukcji emisji w transporcie i budynkach. Działanie te powinny dotyczyć różnych działań w zakresie efektywności energetycznej. Zakłada się, że w takim scenariuszu udział energii elektrycznej w zapotrzebowaniu na energię w budynkach wyniósłby w 2050 r. ok. 55-75%, a w scenariuszach 2°C – 50-70%. W sektorze transportu udział niskoemisyjnej energii końcowej wzrósłby z poniżej 5% w 2020 r. do około 35-65% w 2050 r., podczas gdy dla w scenariuszy 2°C byłoby to 25-45%. Scenariusze ograniczające globalne ocieplenie do 1,5°C zakładają przekształcenie 0,5-8 mln km2 pastwisk i 0-5 mln km2 gruntów rolnych wykorzystywanych pod uprawę roślin spożywczych i pastewnych na 1-7 mln km2 upraw energetycznych, a także zmianę powierzchni lasów od -1 mln km2 do +10 mln km2 w 2050 roku względem stanu z 2010 roku. Stanowi to poważne wyzwanie dla zrównoważonego zarządzania popytem na grunty. Ograniczenie globalnego ocieplenie do 1,50C będzie również wiązało się z wykorzystaniem usuwania dwutlenku węgla, przy wykorzystaniu takich metod jak: zalesianie i reforestację, rekultywację gruntów i sekwestrację dwutlenku węgla w glebie, wykorzystanie energii ze spalania biomasy z jednoczesnym wychwytem i składowaniem dwutlenku węgla, bezpośrednie wychwytywanie dwutlenku węgla z powietrza i jego składowanie (CCS), przyspieszenie wietrzenia skał i alkalizację oceanów.
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 8 Za najkorzystniejsze rozwiązania uważa się jednak działania, które będą miały wpływ na poprawę bioróżnorodności, w tym szczególnie zachowanie i ochronę lasów i gleb oraz innych ekosystemów (jako lądowe magazyny węgla (pierwiastkowego). Aby możliwe było ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5oC konieczne jest zdecydowane zmniejszenie emisji do 2030 r. Poprawa możliwości realizacji działań ograniczających i dostosowujących (adaptacyjne i mitygacyjne) musi nastąpić poprzez: wzmocnienie wielopoziomowego systemu rządów, wydolność instytucji, instrumenty polityczne, innowacje techniczne oraz transfer i mobilizację środków finansowych, a także zmiany w zachowaniu i stylu życia. W Raporcie IPCC zwraca się uwagę na źle zaprojektowane lub wdrożone rozwiązania adaptacyjne, które mogą powiększyć emisje gazów cieplarnianych i zużycie wody, zwiększyć nierówności społeczne, pogorszyć warunki zdrowotne i naruszyć naturalne ekosystemy. Ocenia się, że skuteczność działań będzie wyższa, gdy władze regionalne i lokalne będą wspierane przez rządy krajowe. Zwraca się uwagę, że działania adaptacyjne i mitygacyjne mogą zagrażać bezpieczeństwu żywnościowemu, w przypadku, gdy uprawy energetyczne i zalesianie zajmować będzie grunty potrzebne dla rolnictwa. Działania ograniczające globalne ocieplenie do 1,50C odnoszą się do wielu celów zrównoważonego rozwoju i powinny być podejmowane przy ich uwzględnieniu. Dostosowanie do warunków umożliwiających ograniczenie ocieplenia do 1,50C, przy utrzymaniu zrównoważonego rozwoju, będzie szczególnie trudne w regionach o wysokim stopniu uzależnienia od dochodów i miejsc pracy opartych na wydobyciu i wykorzystaniu paliw kopalnych. Związane z tym wyzwania powinny zostać określone w politykach promujących dywersyfikację gospodarki i sektora energetycznego. W Raporcie podkreśla się konieczność zmian systemowych obejmujących: • wzrost inwestycji w adaptację i mitygację – poprzez m.in. zapewnienie środków publicznych; • zastosowanie instrumentów politycznych – obniżenie ryzyka związanego z inwestycjami niskoemisyjnymi i adaptacyjnymi poprzez odpowiednią politykę rządu oraz zachęcenie do mobilizacji środków finansowych; • przyspieszenie innowacji technicznych – powszechne przyjęcie nowych, potencjalnie przełomowych technologii i praktyk oraz wzmocnienie innowacji, zastosowanie skutecznej polityki w zakresie innowacji łączącej publiczne wsparcie badań i rozwoju z politykami zachęcającymi do rozpowszechniania technologii; • zmianę zachowań – budowanie akceptacji społecznej i propagowanie zachowań sprzyjających adaptacji do globalnego ocieplenia i ograniczeniu go do 1,5oC poprzez informowanie, edukację i wspólnotowość. W Raporcie zwraca się uwagę na konieczność podjęcia trudnych wyzwań i zaakceptowania kompromisów, z czym wiąże się sprawiedliwość społeczna i równość, która nie może pogarszać sytuacji osób ubogich. W dążeniu do ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5oC, współpraca na wszystkich poziomach (władze krajowe i regionalne, społeczeństwo, instytucje naukowe, przedsiębiorstwa prywatne) może ułatwić wzmocnienie globalnej reakcji na zmianę klimatu, osiągnięcie zrównoważonego rozwoju i wyeliminowanie ubóstwa. Zawarte w Specjalnym Raporcie IPCC scenariusze i świadomość konsekwencji zmian klimatu są podstawą do podjęcia i ukierunkowania działań we wszystkich dziedzinach, w tym szczególnie w energetyce, która w obecnej formie najwyraźniej negatywnie wpływa na emisje gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza.
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 9 2. EMISJE DWUTLENKU WĘGLA Jak stwierdzono w poprzednim rozdziale, nadmierna emisja CO2 o podłożu antropogenicznym stanowi największe zagrożenie dla zdrowia społeczeństwa i silnie wpływa na zmiany klimatyczne. W związku z tym Unia Europejska podporządkowała unijne prawodawstwo celowi realizacji redukcji emisji gazów cieplarnianych - głównie CO2. Założenia i kierunki polityki klimatyczno-energetycznej UE odnoszące się do tego zagadnienia przedstawione zostały w dziale II niniejszego opracowania - uwarunkowania prawne. Należy jednak zwrócić uwagę na opublikowany 14 lipca 2021 r. przez Komisję Europejską pakiet kilkunastu aktów prawnych pod nazwą „Fit for 55”. Stanowi on oficjalny początek dyskusji na temat działań służących realizacji celu pośredniego do 2030 roku na drodze do neutralności klimatycznej, czyli redukcji emisji CO2 w Unii Europejskiej o 55% w porównaniu do 1990 r. Jest konsekwencją przyjętego w grudniu 2019 r. Europejskiego Zielonego Ładu oraz zaakceptowanego rok później przez wszystkie państwa UE zwiększonego celu redukcji emisji o 55% do 2030 r. Pakiet „Fit for 55” zawiera usystematyzowane podejście do transformacji i wysokie ambicje, a także mechanizmy cenowe, które pozwolą osiągnąć założony cel. Jednakże, aby zasady te ostatecznie weszły w życie, muszą zostać przyjęte przez państwa UE oraz Parlament Europejski. Propozycja przyjęcia celów zapisanych w pakiecie „Fit to 55” wynika z konieczności konsekwentnej redukcja emisji CO2 we wszystkich obszarach życia gospodarczego - osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Ponieważ emisje w niektórych sektorach rosną (transport), a w innych tempo zmian nie jest satysfakcjonujące (ciepłownictwo, przemysł), uznano że potrzebna jest większa mobilizacja, podwyższenie ambicji i doprowadzenie do konsekwentnej ich realizacji, czego nie gwarantują obecnie obowiązujące przepisy. W związku z tym proponuje się zmianę zasad dla elektroenergetyki, budynków, ciepłownictwa, transportu, przemysłu, rolnictwa i leśnictwa. W konsekwencji dla wielu krajów, w tym Polski, przyjęcie pakietu jest dużym wyzwaniem, a jednocześnie szansą na poprawę jakości powietrza, poprawę standardów energetycznych w budownictwie i rozwój elektromobilności. Konieczne jest dobre zaplanowanie tego procesu, aby gwałtowne wzrosty cen wynikające z wyceny emisji, nie doprowadziły do pogłębienia problemu ubóstwa energetycznego, a także możliwe było realizowanie inwestycji zapewniających osiąganie celów środowiskowych. 2.1. Krajowe emisje gazów cieplarnianych (GHG) Głównym źródłem informacji o emisji gazów cieplarnianych i innych substancji ze wszystkich rodzajów źródeł w Polsce (zgodnie z kategoriami SNAP2) jest Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE). Wykonuje on zadania określone ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych (GHG) i innych substancji (Dz.U. z 2019 r. poz. 1447) oraz ustawą z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1201). Baza KOBIZE jest stale udoskonalanym narzędziem oferującym unikalne informacje o źródłach emisji, ich lokalizacji i parametrach działania poszczególnych instalacji. Umożliwia ona uzyskanie dokładnych informacji, które oparte są na rzeczywistych danych przekazywanych przez podmioty w ramach corocznej sprawozdawczości. Z uwagi na zobowiązania międzynarodowe i krajowe w zakresie sprawozdawczości, ważnym aspektem jest wykonywanie corocznych, krajowych inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji. WKOBIZE opracowywane są także analizy i raporty oraz zestawienia danych o emisjach na użytek administracji rządowej, samorządowej i zainteresowanych podmiotów. Krajowe emisje gazów cieplarnianych raportowane są przez KOBIZE corocznie dla całego trendu od 1988 roku, a sposób ich gromadzenia umożliwia przeprowadzenie rekalkulacji dla lat archiwalnych - w przypadku zmian aktywności lub metodyki szacowania emisji. 2 Kategorie źródeł emisji SNAP - Selected Nomenclature for sources of Air Pollution
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 10 Z Krajowego raportu inwentaryzacyjnego 2019 opracowanego przez KOBIZE wynika, że najwyższe emisje CO2 w Polsce wystąpiły w 1988 roku i były na poziomie 562 mln ton w skali kraju. Od roku 1989 wartości emisji CO2 systematycznie spadały, aż do roku 2002 osiągając poziom 346 mln ton. Gwałtowny spadek emisji wiązał się z upadkiem polskiego przemysłu ciężkiego. W latach następnych, po 2002 roku, gdy gospodarka zaczęła się mocno odbudowywać, emisje ponownie stopniowo zaczęły wzrastać osiągając w 2019 roku poziom 320 mln ton CO2. Na podstawie Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej KOBIZE wykonuje również corocznie (od 2018 r.) podział krajowej emisji gazów cieplarnianych na województwa. Od 2015 r. metodyka szacowania emisji GHG i klasyfikacja IPCC uległy zmianie co oznacza, że emisje w 2014 r. i w latach 20162019 mogą nie być spójne metodycznie. Emisje w podziale na województwa, publikowane co roku przez GUS w roczniku statystycznym Ochrona Środowiska, są wykonywane tylko dla ostatniego roku inwentaryzacji emisji i nie podlegają rekalkulacjom w kolejnych latach. Oznacza to, że emisja krajowa w podziale na województwa za lata historyczne może się różnić od bieżącego szacowania emisji w oficjalnej inwentaryzacji emisji. 2.2. Emisje dwutlenku węgla w województwie dolnośląskim Oszacowanie wielkości emisji CO2 w województwie dolnośląskim jest niezbędne w kontekście realizacji celu przyjętego Uchwałą nr 2184/VI/20 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 9 czerwca 2020 r. w Założeniach do Strategii Energetycznej Dolnego Śląska. Uznano, że Dolny Śląsk w 2050 r. będzie regionem neutralnym klimatycznie, m.in. przy zredukowanych emisjach CO2 w gospodarce opartej na innowacyjności i konkurencyjności. Neutralność klimatyczną3 rozumie się jako osiągnięcie równowagi pomiędzy antropogenicznymi emisjami gazów cieplarnianych i ich usuwaniem przez pochłanianie w procesach naturalnych. W ramach Protokołu z Kioto zdefiniowano następujące gazy cieplarnianie (GHG), które przyczyniają się do powstania efektu cieplarnianego: dwutlenek węgla (CO2), metan, podtlenek azotu, fluorowęglowodory, perfluorowęglowodory i sześciofluorek siarki. Do gazów cieplarnianych zalicza się również powszechna para wodna, która ze względu na krótki okres trwania w atmosferze nie została uwzględniona w ww. Protokole. Dwutlenek węgla jest gazem, którego stężenie w ostatnich stuleciach zdecydowanie wzrasta, a jego wpływ na powstawanie efektu cieplarnianego jest najbardziej istotny. Znaczący potencjał w pochłanianiu emisji gazów stanowią przede wszystkim lasy i tereny zadrzewione. Przepisy UE ukierunkowane są na minimalizowanie wylesiania, rekompensowanie zmian w użytkowaniu gruntów, a przede wszystkim na poprawę zarządzania istniejącymi terenami zalesionymi. Działania władz regionalnych w zakresie informowania o konieczności zwiększania zalesień, utrzymywania dobrej kondycji zadrzewień i wpływu lasów na bilansowanie wielkości emisji gazów cieplarnianych/pochłanianie, są jednym z elementów odpowiedzialnej polityki wobec wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi. Według danych KOBIZE na obszarze woj. dolnośląskiego w roku 2019 poziom emisji CO2 osiągnął 19,7 mln ton. Emisje związane z energetyką (wytworzeniem energii i jej wykorzystaniem oraz pozyskaniem i wykorzystaniem ciepła) oszacowano na poziomie 18,8 mln ton (ok. 95%). Pozostałe emisje były związane z procesami przemysłowymi, rolnictwem oraz gospodarką odpadami. W toku prac nad niniejszym Raportem o stanie energetyki w województwie dolnośląskim, dla określenia wielkości emisji CO2 w poszczególnych częściach regionu i wskazaniu zróżnicowania jego poziomu, podjęto próbę przetworzenia danych gromadzonych i udostępnionych przez Wydział Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego przy naliczaniu opłat za korzystanie ze środowiska. Opłaty te są ponoszone za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, na podstawie art. 273 ustawy Prawo ochrony środowiska, za wydane uprawnienia do emisji, na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, oraz za składowanie 3 zgodnie z art. 4 „Porozumienia paryskiego”
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 11 odpadów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy podmiot, który korzysta ze środowiska przygotowuje wykaz, w celu naliczenia ww. opłaty. W wykazie za korzystanie ze środowiska należy uwzględnić wszystkie źródła emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, które wprowadzane są do powietrza w wyniku działalności prowadzonej przed podmiot. Dane przedstawiane są w sposób uwzględniający ilość substancji emitowanych do powietrza z instalacji lub za pomocą określenia wielkości zużycia paliwa. Do obliczenia emisji CO2 na Dolnym Śląsku na podstawie ww. danych skorzystano z informacji, które wprost określały poziom emisji, a także przeliczono ilość spalonych paliw na emisje CO2 wg. wzorów i wskaźników opracowanych przez KOBIZE. Oszacowano, że według wykazów za korzystanie ze środowiska złożonych za 2020 r. (podmiot jest zobowiązany złożyć wykaz za dany rok do końca marca kolejnego roku), uzupełnionego o dane KOBIZE, dotyczące emisji pochodzących z instalacji objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla (EU ETS), w województwie dolnośląskim wyemitowanych zostało 11 495 758 CO2, w tym 9 994 786 ton CO2 w ramach EU ETS. Największe emisje CO2 w regionie spowodowane są działalnością Elektrowni Turów oraz Elektrociepłowni Wrocław i Huty Miedzi Głogów. Tabela 1 Wykaz emisji CO2 z instalacji objętych systemem EU ETS na terenie województwa dolnośląskiego w 2019 r. (opracowanie własne na podstawie danych KOBIZE) Lp. Przedsiębiorstwo Instalacja Gmina Miejscowość Emisja - 2019 [MgCO2] 1. PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. z siedzibą w Bełchatowie Elektrownia Turów Bogatynia Bogatynia 5 521 711 2. Energetyka Sp. z o.o. Elektrociepłownia E-1 Lubin Lubin Lubin 105 949 3. Energetyka Sp. z o.o. Elektrociepłownia E-2 Polkowice Polkowice Polkowice 45 369 4. EC Zakrzów Sp. z o.o. Sp. k. Elektrociepłownia Zakrzów Wrocław Wrocław 1 605 5. Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Elektrociepłownia Czechnica Siechnice Siechnice 408 836 6. Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Elektrociepłownia Wrocław Wrocław Wrocław 1 128 363 7. ZEC Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Ciepłownia Dzierżoniów Dzierżoniów Dzierżoniów 22 735 8. Ciepło - Jawor Sp. z o.o. Ciepłownia Jawor Jawor Jawor 19 304 9. Miejska Gospodarka Komunalna Sp. z o.o. Ciepłownia Oleśnica Oleśnica Oleśnica 36 810 10. Miejski Zakład Energetyki CieplnejOława Sp. z o.o. Ciepłownia Oława Oława Oława 5 287 11. Miejski Zakład Energetyki Cieplnej w Świdnicy Sp. z o.o. Ciepłownia Zawiszów Świdnica Świdnica 45 974 12. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Lubań Sp. z o.o. Ciepłownie "Piast" i "Śródmieście" Lubań Lubań Lubań 13 612 13. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. w Wałbrzychu Zespól Ciepłowni C3+C1 Wałbrzych Wałbrzych Wałbrzych 47 010 14. ECO Jelenia Góra Spółka z o.o. Elektrociepłownia Jelenia Góra Jelenia Góra Jelenia Góra 80 478 15. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Legnicy S.A. Ciepłownie Legnica Legnica Legnica 90 375 16. Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. Elektrociepłownia Zawidawie Wrocław Wrocław 12 278 17. Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Bolesławcu Ciepłownia Centralna Bolesławiec Bolesławiec Bolesławiec 31 238 18. SEC Zgorzelec Sp. z o.o. Ciepłownia Zgorzelec Zgorzelec Zgorzelec 19 231
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 12 19. "Apis" Fijałkowski, Bloch Spółka Jawna Kotłownia w zakładzie produkcji papieru Stara Bystrzyca Bystrzyca Kłodzka Nowa Bystrzyca 6 938 20. Wepa Piechowice Sp. z o.o. Kotłownia w zakładzie do produkcji papieru - Piechowice Piechowice Piechowice 30 471 21. Fabryka Papieru Sp. z o.o. Kotłownia w zakładzie do produkcji papieru Jelenia Góra Mysłakowice Dąbrowica - 22. Südzucker Polska S.A. Zakład Produkcyjny "Cukrownia Strzelin" Kotłownia zakładowa w Cukrowni Strzelin Strzelin Strzelin 56 420 23. Südzucker Polska S.A. Zakład Produkcyjny "Cukrownia Świdnica" Ciepłownia w Cukrowni Świdnica Świdnica Pszenno 32 144 24. PCC Rokita S.A. Elektrociepłownia PCC Rokita S.A. Brzeg Dolny Brzeg Dolny 215 914 25. Cargill Poland Sp. z o.o. Kotłownia Cargill Kobierzyce Bielany Wrocławskie 83 488 26. Dolnośląskie Zakłady UsługowoProdukcyjne "DOZAMEL" Sp. z o.o. Ciepłownia DOZAMEL Wrocław Wrocław 4 894 27. Energetyka Sp. z o.o. Elektrociepłownia E-3 Głogów Głogów Głogów 8 022 28. Energetyka Sp. z o.o. Elektrociepłownia E-4 Legnica Legnica Legnica 211 310 29. McCain Poland Sp. z o.o. Kotłownia zakładowa Strzelin Chociwel 9 878 30. Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze "Victoria" S.A. Koksownia "Victoria" Wałbrzych Wałbrzych 85 765 31. Zakłady Wapiennicze Lhoist S.A. Instalacja do produkcji wapna Wojcieszów Wojcieszów 7 381 32. Südzucker Polska S.A. Zakład Produkcyjny "Cukrownia Strzelin" Piec wapienny Strzelin Strzelin 4 053 33. Südzucker Polska S.A. Zakład Produkcyjny "Cukrownia Świdnica" Piec wapienny Świdnica Pszenno 3 153 34. Polska Ceramika Ogniotrwała "Żarów" Sp. z o.o. Instalacja do wypalania ceramiki Żarów Żarów 8 823 35. Röben Polska Sp. z o.o. i Wspólnicy Spółka Komandytowa Instalacja do produkcji materiałów ceramicznych Środa Śląska Środa Śląska 47 956 36. Mercury Energia Sp. z o.o. i Wspólnicy Spółka Komandytowa Elektrownia Mercury Wałbrzych Wałbrzych 28 319 37. Wratislavia-Biodiesel S.A. Kotłownia zakładowa Wrocław Wrocław 8 238 38. KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Huta Miedzi "Legnica" w Legnicy Instalacja produkcji i obróbki metali nieżelaznych Legnica Legnica 28 773 39. KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Huta Miedzi Głogów Instalacja produkcji i obróbki metali nieżelaznych Głogów Głogów 1 042 310 40. JARO S.A. Piece obrotowe do wypału surowców mineralnych Strzegom Jaroszów 130c 10 275 41. Cersanit S.A. Instalacja produkcji wyrobów ceramicznych Wałbrzych Wałbrzych 57 654 42. Wienerberger Ceramika Budowlana Sp.z o.o. Instalacja do produkcji wyrobów ceramicznych Kunice Kunice 2 3323 43. KGHM Polska Miedź S.A. Instalacja energetycznego spalania gazu ziemnego (blok gazowo-parowy) Polkowice Polkowice 119 055
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 13 44. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.Oddział w Zielonej Górze Podziemny magazyn gazu Wierzchowice Krośnice Czarnogoździce 83 020 45. KGHM Polska Miedź S.A. Blok gazowo-parowy Huta Miedzi Głogów Głogów Głogów 106 970 46. Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. Tłocznia gazu Jeleniów Nowogrodziec Jelenióww.ykroty 431 47. COLOROBBIA POLSKA Sp. z o.o. Instalacja do produkcji fryty szklanej Żarów Żarów 3 109 48. "Polcolorit" S.A. ZAKŁAD "A" - MARCONI Piechowice Piechowice 30 534 SUMA 9 994 786 Przyjęta metoda oszacowania emisji CO2 na terenie województwa dolnośląskiego nie zapewnia jednak kompletności danych, ponieważ nie zawiera informacji o emisjach pochodzących z gospodarstw domowych korzystających z indywidualnych źródeł ciepła. Informacje te będą mogły zostać uzupełnione na podstawie tworzonej Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB), która powstaje na podstawie nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów z września 2020 r. Celem utworzenia CEEB jest zebranie danych o użytkowanych źródłach ciepła i spalanych paliwach w budynkach w całym kraju. Pozwoli to dokładnie zidentyfikować źródła niskiej emisji, dobierać skuteczne metody do walki ze smogiem oraz kontrolować postępy w procesie likwidacji tzw. kopciuchów. Za tworzenie systemu CEEB odpowiedzialny jest Główny Urząd Nadzoru Budowlanego. Obowiązkowa rejestracja źródeł ciepła w CEEB będzie trwała od 1 lipca 2021 r. do końca czerwca 2022 r. W przypadku nowych budynków właściciele, lub zarządcy mają 14 dni od momentu uruchomienia źródła ciepła na złożenie deklaracji. Przewiduje się, że CEEB obejmie 5-6 milionów budynków. W bazie znajdą się wszystkie obiekty, w których moc urządzenia grzewczego nie przekracza 1 MW. Dotyczy to zarówno budynków mieszkalnych, jak i lokali usługowych i budynków użyteczności publicznej. Dane udostępnione przez Wydział Środowiska UMWD dotyczące zużycia paliw w transporcie i ich przeliczenie na emisje CO2 nie daje możliwości wykorzystania do celów obliczeniowych. Różne rodzaje silników mają różne emisje ze względu na wiek, jak i rodzaj spalania paliw (diesel, benzyna). Emisje są również silnie związane z prędkościami przemieszczania. Na obszarach miejskich, ze względu na duża ilość pojazdów samochodowych i funkcjonowanie świateł sygnałowych (skrzyżowania), emisje są szczególnie wysokie, na co wpływa również niska prędkość. Ponadto różna moc silników w obrębie tej samej grupy (np. samochody osobowe) i różne gabaryty wagowe (samochody dostawcze, ciężarowe i autobusy) dają zupełnie inne wielkości emisji. Aby umożliwić wykorzystanie danych związanych z emisjami CO2, zbieranych przez poszczególne instytucje, konieczne jest opracowanie spójnej metodologii pozwalającej na jednolite i pełne przedstawienie faktycznej wielkości emisji ze wszystkich źródeł. 3. EMISJE ZWIĄZANE Z WYTWARZANIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła, zwłaszcza przy spalaniu węglowodorów, związane jest z emisjami związków chemicznych wpływających na stan powietrza. Regulacje, które pozwalają podjąć działania w celu ochrony powietrza przed emisjami zawarte są w dokumentach UE, a także krajowych i regionalnych dokumentach oraz aktach prawnych. 3.1. OCHRONA POWIETRZA W PRAWIE UNIJNYM Najważniejsze regulacje unijne w zakresie ochrony powietrza dotyczą ograniczeń emisji zanieczyszczeń do powietrza z dużych i średnich obiektów energetycznego spalania oraz obejmują ustalenia w zakresie unijnych norm i limitów redukcji zanieczyszczeń powietrza. Jednym z najważniejszych dokumentów dotyczących ochrony powietrza jest DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. W niniejszym dokumencie podkreśla się, że pod względem ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska jako całości,
RAPORT O STANIE ENERGETYKI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Część diagnostyczna „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska” – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 14 szczególnie ważna jest walka z emisjami zanieczyszczeń powietrza u ich źródła. Istotna jest identyfikacja i wdrażanie na szczeblu lokalnym, krajowym i wspólnotowym najskuteczniejszych środków, mających na celu redukcję emisji. Z tego względu powinno się zapobiegać lub ograniczać emisję szkodliwych substancji do atmosfery oraz ustanowić właściwe cele dotyczące poprawy jakości powietrza (odpowiednie normy, wytyczne i programy Światowej Organizacji Zdrowia). Ocena jakości powietrza powinna być wykonywana zgodnie z jednolitą metodologią w oparciu o wspólnie wypracowane kryteria oceny. Oceniając jakość powietrza, powinno się wziąć pod uwagę wielkość populacji i ekosystemów narażonych na działanie zanieczyszczonego powietrza. W ww. dyrektywie wskazany został podział terytoriów każdego z państw członkowskich na strefy lub aglomeracje, biorąc pod uwagę gęstość zaludnienia. Dla stref i aglomeracji, w których stężenie zanieczyszczeń w powietrzu przekracza wartości maksymalne lub wartości dopuszczalne podwyższone o tymczasowe marginesy tolerancji (tylko w określonych przypadkach) powinny być opracowywane plany ochrony powietrza. Zanieczyszczenia powietrza są emitowane przez wiele źródeł i rodzajów działalności. Dla zapewnienia spójności pomiędzy różnymi politykami, plany ochrony powietrza powinny być, w miarę możliwości, zbieżne i powiązane z planami oraz programami dotyczącymi ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania. Dyrektywa reguluje również sprawy organizacyjne stanowiąc, że państwa członkowskie wyznaczają na odpowiednich szczeblach właściwe organy i podmioty odpowiedzialne za: − ocenę jakości powietrza, − akceptację systemów pomiarowych (metod, sprzętu, sieci i laboratoriów), − zapewnienie właściwości pomiarów, − analizę metod oceny, − koordynację na terytoriumwspólnotowych programów zapewniania jakości, opracowanych przez Komisję Europejską, − współpracę z innymi państwami członkowskimi oraz Komisją. Transpozycja niniejszej Dyrektywy przez państwa członkowskie była przewidziana do dnia 11 czerwca 2010 r., jednakże Trybunał Sprawiedliwości uznał, że Polska nie przestrzega dobowych i rocznych wartości dopuszczalnych dla stężenia PM10 oraz nie dokonała prawidłowej transpozycji przepisów odnoszących się do planów dotyczących jakości powietrza. Istotnym dokumentem UE dla władz regionalnych podejmujących działania związane z wprowadzaniem ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw (tzw. uchwał antysmogowych) jest DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią. Przepisy ww. Dyrektywy zawierają wymogi, jakie muszą spełniać produkty związane z energią, aby mogły zostać wprowadzone do obrotu lub użytkowania. Do celów niniejszej dyrektywy zastosowano następujące definicje: − „produkt związany z energią” („produkt”) - każdy towar mający wpływ na zużycie energii podczas jego używania, który jest wprowadzany do obrotu lub użytkowania i zawiera części, które mają zostać włączone do produktów związanych z energią objętych niniejszą dyrektywą, które są wprowadzane do obrotu lub użytkowania jako osobne części dla użytkowników końcowych, a których ekologiczność może być oceniana osobno; − „aspekt środowiskowy” - element lub funkcję danego produktu, która może wchodzić w interakcję ze środowiskiem podczas cyklu życia produktu; − „oddziaływanie na środowisko” - wszelkie zmiany w środowisku, w całości lub częściowo wynikające z działania danego produktu podczas jego cyklu życia. Z kolei w ROZPORZĄDZENIU KOMISJI (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE ustanowiono wymogi dotyczące ekoprojektu odnośnie do wprowadzania do obrotu i do użytkowania miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe o nominalnej mocy cieplnej 50 kW lub mniejszej. W załącznikach do
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUxOTg3