Spis treści 1. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ________________________________________________________________ 1 2. SYTUACJA MAKROEKONOMICZNA I STRUKTURA GOSPODARKI ____________________________________ 2 3. KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI ___________________________________________________________ 5 4. RYNEK PRACY _____________________________________________________________________________ 8 5. JAKOŚĆ ŻYCIA ____________________________________________________________________________ 10 6. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I SPOŁECZNA__________________________________________________ 11 7. FINANSE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO _____________________________________________________ 15 8. WYKORZYSTANIE FUNDUSZY UNIJNYCH ______________________________________________________ 16 ANEKS TABELARYCZNY _________________________________________________________________________ 18
PRZEGLĄD REG IONALNY – WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 1 W 2015 r. na Dolnym Śląsku mieszkało 2 904 207 osób (w 2011 r. 2 916 577), co stanowiło 7,6% mieszkańców Polski, natomiast gęstość zaludnienia wynosiła 146 os./km2 (przy średniej dla Polski 123 os./km2). 69% mieszkańców zamieszkiwało miasta. Gęstość zaludnienia na obszarach zabudowanych i zurbanizowanych wynosiła w 2014 r. 2116 os./km2 i w porównaniu do 2010 r. nieznacznie spadła (2190 osób). Region w 2014 r. odznaczał się saldem migracji w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców równym 0,02 i warto zauważyć, że w przeciągu ostatnich 4 lat nie przyjmował wartości ujemnych (tabela 1). Jednocześnie, choć ogółem liczba mieszkańców regionu nie zmniejszała się na skutek migracji, to jednak tylko w 56 gminach na 169 saldo migracji było dodatnie (głównie skupionych w powiecie wrocławskim 2,1 os. oraz trzebnickim 0,35 oraz legnickim 0,28 os.), co potwierdza utrzymujący się od lat trend suburbanizacyjny. Tabela 1. Saldo migracji na 10 tys. mieszkańców w Polsce i województwie dolnośląskim. JEDNOSTKA 2011 2012 2013 2014 Polska -0,01 -0,02 -0,05 -0,04 dolnośląskie 0,04 0,03 0,00 0,02 Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Na Dolnym Śląsku wzrasta odsetek osób w wieku poprodukcyjnym (w 2012 r. 18,2%, w 2015 r. 20,5%) i równocześnie maleje udział osób najmłodszych (z 17% w 2012 r. do 16,8% w 2015 r.). Należy zauważyć, że w przypadku udziału osób najstarszych region od 4 lat niezmiennie przewyższa przeciętną wartość dla Polski (w 2012 17,8%, w 2015 19,6%), natomiast osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowią mniejszy odsetek niż przeciętnie w Polsce (2012 18,5%, 2015 18%), przy czym dysproporcja wobec średniej krajowej jest bardziej zauważalna w drugiej wskazanej grupie. Najstarszą strukturą demograficzną wyróżniały się gminy miejskie regionu, w tym największe miasta: Polanica-Zdrój (27,2%), Duszniki-Zdrój (26,1%), Szczawno-Zdrój (25,8%), Jelenia Góra (25,2%), Dzierżoniów (24,7%), Kłodzko (24,3%), Wałbrzych, Bolesławiec i Świdnica (23,6%), Lubań (23,3%), Szklarska Poręba (23,2%), Kamienna Góra (23%), Świeradów-Zdrój i Oława (22,8%), Wrocław (22,7%), Lubin (22,7%), Kowary (22,1%), Karpacz (21,7%). Trudna sytuacja demograficzna nabiera jeszcze bardziej poważnego wymiaru, jeśli wziąć pod uwagę przyrost naturalny, który w 2015 r. w regionie wyniósł -1,82‰ (w Polsce -0,67‰) i od 4 lat jest ujemny utrzymuje się na zbliżonym niskim poziomie (wykres 1). Należy jednak podkreślić, że województwo jest bardzo zróżnicowane pod tym względem: podczas gdy podregion wrocławski odznaczał się dodatnim przyrostem naturalnym podregiony jeleniogórski i wałbrzyski wykazywały się ekstremalnie niskim poziomem wskaźnika (odpowiednio -4,81 oraz -3,13‰ w 2015 r.). Wykres 1. Przyrost naturalny w województwie dolnośląskim i podregionach w latach 2011-2015 [‰]. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. -0,60 -1,10 -1,61 -0,94 -1,82 -1,72 -2,21 -3,13 -2,48 -3,13 1,23 0,35 -0,33 0,40 -0,43 -2,78 -3,58 -4,12 -3,57 -4,81 1,19 1,24 0,79 1,40 0,57 -0,11 -0,57 -0,65 0,13 -0,69 -6,0 -4,0 -2,0 0,0 2,0 2011 2012 2013 2014 2015 PRZYTOST NATUALNY [‰] DOLNOŚLĄSKIE PODREGION 1 - JELENIOGÓRSKI PODREGION 2 - LEGNICKO-GŁOGOWSKI PODREGION 3 - WAŁBRZYSKI PODREGION 4 - WROCŁAWSKI PODREGION 5 - M. WROCŁAW
PRZEGLĄD REG IONALNY – WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 2 Dolny Śląsk jest regionem, gdzie PKB w 2014 r. wg szacunków wyniosło 145 342 mln zł i na przestrzeni lat 20102014 systematycznie wzrastało (od 120 143 mln w 2010 r.), choć należy zauważyć, że udział regionu w tworzeniu PKB Polski pozostaje na zbliżonym poziomie ok. 8,5%. Również analiza względnej wartości wskaźnika odniesionej do liczby mieszkańców wskazuje na poprawiającą się sytuację województwa. PKB per capita w 2014 r. wg szacunków wynosiło 49 972 zł, podczas gdy w 2010 r. 42 281 zł. W porównaniu do średniej dla kraju (Polska=100) w 2014 r. wskaźnik wynosił 111,9. Mapa 1 PKB per capita w podregionach Dolnego Śląska w relacji do średniej województwa w 2013 r. oraz zmiana w latach 20102013. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Podregionem o najwyższym PKB per capita (dolnośląskie=100) w 2013 r. był Wrocław (143,7), na drugim miejscu zaś znalazł się podregion legnicko-głogowski (138,1) (Mapa 1). Zmiana wartość wskaźnika od 2010 do 2013 r. była ujemna dla podregionu legnicko-głogowskiego oraz wałbrzyskiego, natomiast największy wzrost zauważalny był w przypadku podregionu wrocławskiego (8,1 pkt. proc.). Warto również wskazać, że po raz pierwszy od czterech lat podregion legnicko-głogowski ustąpił miejsce lidera Wrocławiowi, którego PKB per capita było niemal półtora raza większe niż średnio w regionie. Pozycja regionu także na tle krajów Unii Europejskiej w latach 2008-2010 ulegała wzmocnieniu i w 2011 r. wartość wskaźnika osiągnęła 74% średniej europejskiej w PKB per capita wg parytetu siły nabywczej. Dla porównania Polska w tym samym roku osiągnęła 67% i zarówno dla roku bazowego (2008), jak i końcowego (2011) różnica między wynikiem regionu i kraju była zbliżona (odpowiednio 5 i 6 pkt. proc.), a zatem rozwój Dolnego Śląska pod tym względem nie następował w sposób bardziej dynamiczny niż średnio w Polsce.
PRZEGLĄD REG IONALNY – WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 3 Ważnymi wskaźnikami mówiącymi o kondycji gospodarki są produktywność pracy wyrażona poprzez wartość dodaną brutto (WDB) w przeliczeniu na 1 pracującego oraz nakłady na środki trwałe w przedsiębiorstwach. Na Dolnym Śląsku WDB w każdym z lat począwszy od 2010 r. była wyższa niż średnia dla Polski, przy czymw 2013 r. wynosiła 122 923 zł, podczas gdy w Polsce było to 107 093 zł. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie wewnętrzne podregion legnicko-głogowski w 2013 r. wykazał się znaczącą przewagą na tle pozostałych jednostek, jako jedyny wyróżniając się w stosunku do średniej. Najwyższym wzrostem wskaźnika w latach 2010-2013 wykazał się podregion wrocławski, gdzie różnica wyniosła aż 104 793 zł (wzrost z 9 071 zł w 2010 r. do 113 810 zł w 2013 r.). Najmniejsza dynamika charakteryzowała natomiast podregion legnicko-głogowski (2920 zł). Mapa 2 Struktura wartości dodanej brutto wg grup sekcji PKD 2007 w podregionach Dolnego Śląska w 2013 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Na Dolnym Śląsku największy poziom WDB związany jest z przemysłem i przetwórstwem przemysłowym, o czym decyduje przede wszystkim sytuacja w podregionie legnicko-głogowskim (mapa 2); natomiast na drugim miejscu znajdują się działalności sekcji G-L PKD 2007. Zbliżoną wartością WDB wykazywały się w 2013 r. przetwórstwo przemysłowe oraz pozostałe usługi. Biorąc pod uwagę strukturę w poszczególnych podregionach Wrocław wyróżnia się znaczącym na tle pozostałych udziałemWDB w sekcjach G-L oraz legnickogłogowski poprzez wspomniany już przemysł i przetwórstwo przemysłowe.
PRZEGLĄD REG IONALNY – WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 4 Mapa 3. Struktura pracujących wg WDB i grup sekcji PKD 2007 na Dolnym Śląsku w 2013 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Biorąc pod uwagę strukturę pracujących według poszczególnych rodzajów działalności należy zauważyć, że ponad jedna trzecia osób (31%) związana była w 2014 r. z przemyłem i budownictwem i zbliżony udział miały sekcje G-L (29%) oraz pozostałe usługi (32%), co warunkowane było przede wszystkim strukturą pracujących w podregionie legnicko-głogowskim oraz we Wrocławiu (mapa 3, wykres 2). 8% mieszkańców regionu pracowało w sekcjach zaliczanych do rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa. Na tle lat 2011-2014 uwidacznia się stałość omawianej struktury bez wyraźnych zmian w obrębie odsetka pracujących w poszczególnych rodzajach działalności w województwie dolnośląskim. Wykres 2. Struktura pracujących wg grup sekcji PKD 2007 na Dolnym Śląsku w 2014 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL, GUS . 88 938 21 611 14 949 18 947 31 467 1 964 321 117 54 489 61 364 63 524 78 634 63 106 308 106 42 820 39 866 48 246 50 326 126 848 329 541 48 043 44 243 54 665 43 005 139 585 0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 300 000 350 000 DOLNOŚLĄSKIE JELENIOGÓRSKI LEGNICKOGŁOGOWSKI WAŁBRZYSKI WROCŁAWSKI WROCŁAW liczba osób rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja; działalność finansowa i ubezpieczeniowa (G-L) pozostałe usługi
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 5 Na Dolnym Śląsku liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach 2012-2015 ulegała wahaniom, choć należy zauważyć, że w przypadku większości powiatóww ostatnim z badanych lat była nieco wyższa w porównaniu do roku bazowego (wykres 3). Na tle wszystkich jednostek wyróżnia się dominująca pozycja Wrocławia, a w dalszej kolejności Jeleniej Góry oraz Legnicy i powiatu jeleniogórskiego. Najmniejszą wartość wskaźnik osiągnął w powiecie polkowickim, a także górowskim i lwóweckim, choć w tym ostatnim przypadku rokrocznie następowała poprawa jego poziomu. Na uwagę zasługuje również sytuacja w powiecie wrocławskim i we Wrocławiu, który wyróżnia się największą dynamiką wzrostu badanego wskaźnika na przestrzeni omawianego okresu czasu. Wykres 3. Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w powiatach Dolnym Śląsku w latach 2012-2015 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Nakłady brutto na środki trwałe wyniosły w 2013 r. na Dolnym Śląsku 27 540 mln zł i były wyższe niż w 2012 r. wyższe o 5% (26 272 mln zł). Co istotne, od 2010 r. nakłady te rokrocznie wzrastały, przy czym największa dynamika wzrostu miała miejsce między 2010 a 2011 r. – 12% w stosunku do roku bazowego. Ogólna zmiana, która nastąpiła na przestrzeni omawianego okresu wyniosła 5% wartości roku bazowego. Nakłady inwestycyjne w województwie dolnośląskim wyniosły w 2014 r. 22 111 mln zł i od 2011 r. (20 165 mln) stale rosły. Stanowiły 8,8% nakładów ogółem w Polsce. Warty odnotowania jest fakt, że jeszcze w 2011 r. sektor publiczny i prywatny były niemalże w równowadze (stosunek 45 do 55%) pod względem kwoty nakładów, natomiast kolejne lata przyniosły rosnącą przewagę sektora prywatnego, ostetecznie wykazującego 72% udziału w tym zakresie w 2014 r. Jednym z ważnych wyznaczników poziomu konkurencyjności gospodarki są nakłady na działalność badawczorozwojową, które w regionie wzrastały w latach 2009-2012 natomiast w 2013 roku zauważalnie się zmniejszyły (wykres 4). Taka sama tendencja charakteryzuje również nakłady ponoszone przez przedsiębiorstwa, przy czym są one wyższe w sektorze przedsiębiorstw usługowych w porównaniu do przemysłowych – w 2012 r. ponad dwukrotnie, choć jeszcze w 2009 i 2010 r. nakłady w sektorze usług trzykrotnie przekraczały wydatki na ten cel w przemyśle1. Co istotne jednak zarówno wśród przedsiębiorstw ogółem, jak i w podziale na rodzaj działalności wydatki na B+R znacząco wzrosły w porównaniu do 2009 r., przy czym najdynamiczniej w przedsiębiorstwach przemysłowych – o ponad 300% (w sektorze usługowym było to 190%, natomiast ogółem 144%). Pozytywną 1 Dla 2013 r. w statystyce publicznej widnieje wartość „0” przy analizowanym wskaźniku. 500 700 900 1100 1300 1500 1700 1900 2012 2013 2014 2015
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 6 tendencją jest także stały wzrost udziału nakładów w relacji do PKB: w 2008 r. wynosił 0,44%, natomiast w 2011 r. 0,55%, choć nadal jest na niskim poziomie i w każdym z badanych lat był niższy niż średnio w Polsce (0,6% w 2008 r. oraz 0,76% w 2011 r.). Wykres 4. Nakłady na B+R ogółem oraz w sektorze przedsiębiorstw w latach 2009-2013 na Dolnym Śląsku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Ogółem na Dolnym Śląsku zatrudnionych w działalności B+R w 2014 r. było 8974 EPC2, co stanowiło wzrost o 36% w stosunku do 2011 r. (6597 EPC). Jednocześnie region skupiał 8% wszystkich zatrudnionych w tym sektorze w kraju. Na 1000 osób aktywnych zawodowo w województwie dolnośląskim w 2014 r. wykazano 7,5 EPC zatrudnionych w działalności B+R i od 2011 r. wskaźnik ten rokrocznie wzrastał (od 5,4). W każdym z badanych lat był on także wyższy niż średnio w Polsce. Nakłady finansowe na działalność B+R można uznać za jeden z aspektów kreowania nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki, lecz nie mniej ważna jest również komercjalizacja innowacyjnych rozwiązań. Analizując udział sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w sprzedaży ogółem w przemyśle w województwie dolnośląskim wskazać należy, że od 2011 r. wartość wskaźnika systematycznie wzrastała z 6,5% do 14,6% w 2014 r. (wykres 5). Warto jednak podkreślić silną pozycję regionu pod tym względem w ostatnim z badanych lat, kiedy znacząco przewyższył on przeciętną wartość w dla kraju wynoszącą 11,6%. Biorąc pod uwagę strukturę wielkości przedsiębiorstw największym udziałemwykazały się w 2014 r. największe z nich (ponad 250 pracowników) – 16,8% i prawidłowość ta utrzymuje się od 2011 r. Najmniejsze przedsiębiorstwa w akżdym z analizowanych lat wykazywały się również najniższą wartością omawianego wskaźnika. 2 Jednostka przeliczeniowe służące do ustalania faktycznego zatrudnienia w działalności B+R. Jeden ekwiwalent pełnego czasu pracy (w skrócie EPC) oznacza jeden osobo-rok poświęcony wyłącznie na działalność B+R. 581,3 630 725,2 971,4 908,8 133,1 217,9 328,9 494,5 484,3 0 139225,7 247277,4 294954,6 0 482345,4 490753,3 477882,4 676484,5 0 0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000 0 200 400 600 800 1000 1200 2009 2010 2011 2012 2013 nakłady w tys. zł nakłady w mln zł ogółem przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa przemysłowe przedsiębiorstwa usługowe
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 7 Wykres 5. Udział sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w przemyśle w latach 2011-2014 na Dolnym Śląsku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Dla kondycji gospodarki każdego regionu istotnym aspektem jest zdolność przedsiębiorstw do konkurowania na rynkach zagranicznych, co w przypadku położenia geograficznego Dolnego Śląska wydaje się szczególnie ważne. W 2012 r. udział sprzedaży na eksport w ogólnej wielkości sprzedaży w przedsiębiorstwach przemysłowych wyniósł 4,9% i między 2009 a 2011 r. systematycznie wzrastał (odpowiednio 2,9% oraz 3,3%). Także w 2012 r. po raz pierwszy od czterech lat był wyższy niż średnio w Polsce (4,4%). O powiązaniach gospodarczych świadczyć może również liczba spółek z kapitałem zagranicznym, która w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniosła w regionie w 2014 r. 80 (średnio w Polsce 69) i na przestrzeni lat 2011-2014 utrzymywała się niemal na stałym poziomie zarówno na Dolnym Śląsku jak i ogółem w kraju (odpowiednio 81 i 65 w 2011 r.). Silna i konkurencyjna gospodarka nie może funkcjonować i rozwijać się bez kampetentnego zaplecza kadrowego tworzonego przez osoby z wyższym wykształceniem, którzy w województwie dolnośląskim stanowili w 2015 r. 16,8% mieszkańców (średnio w Polsce 17,9%). W prównaniu do 2012 r. wskaźnik ten nieznacznie wzrósł zarówno w regionie, jak i w Polsce, przy czym tempo wzrostu było niemal identyczne dla obu jednostek (z 15,1% na Dolnym Śląsku i 15,9% w Polsce. 11,82 12,35 11,47 11,62 6,46 8,65 10,89 14,62 0,92 4,17 2,97 3,79 6,20 5,92 6,33 8,14 96 9,75 12,44 16,83 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 0 2 4 6 8 10 12 14 16 2011 2012 2013 2014 udział udział POLSKA DOLNOŚLĄSKIE 10 - 49 50 - 249 250 i więcej
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 8 Rynek pracy na Dolnym Śląsku w 2014 r. tworzyło 813 955 pracujących i liczba ta była wyższa niż w latach 20112013 (srednia dla tych lat to 786 015 osób). Nieco ponad jedną trzecią pracowników skupiał Wrocław (31%, 252 979 osób), natomiast najmniejszym udziałem wykazały się powiaty: głogowski i świdnicki (0,9%), zgorzelecki (1,1%) oraz oławski (1,2%). Jednocześnie od 2011 r. największy wrost liczby pracujących miał miejsce ww Wrocławiu (14 823 osoby) oraz w powiatach: wrocławskim (3138) i oławskim (3046), największy zaś spadek w powiecie zgorzeleckim (1429) oraz w Legnicy (1381). W odniesieniu do 1 tys. mieszkańców powiatowe rynki pracy są zróżnicowane z dominującą pozycją polkowickiego i w dalszej kolejności Wrocławia, powiatu wrocławskiego oraz Legnicy i powiatu oławskiego (Wykres 6). W latach 2011-2014 wskaźnik pracujących był zbliżony i wahał się nieznacznie, nie zmieniając ogólnego obrazu wewnątrzregionalnego zróżnicowania. Wykres 6. Liczba pracujących na 1000 ludności w powiatach Dolnego Śląska w latach 2011-2014. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Aktywność na rynku pracy wyrażona wskaźnikiem zatrudnienia w grupie wiekowej 15-64 lata w 2015 r. wyniosła 63,2% i w odniesieniu do lat 2012-2014 wzrosła (w 2012 r. 57,6, w 2013 r. – 58,2, w 2014 r. 61,3%). Była również wyższa niż średnio w Polsce – 62,9%. Zróżnicowanie ze względu na stopę bezrobocia stanowi negatyw obrazu wskaźnika osób pracujących, zaznacza się w nim także rola dużych miast jako znaczących rynków pracy. We Wrocławiu oraz powiecie wrocławskim w 2015 r. była ona niższa niż 4% (odpowiednio 3,4 oraz 3,5%), w Jeleniej Górze, powiecie polkowickim, lubińskim oraz Legnicy odpowiednio 5,6; 6,6; 7; 7,2% (wykres 7; mapa 4). Cztery powiaty przekroczyły w 2015 r. stopę bezrobocia na poziomie 20%, w tym w powiecie górowskim była ona najwyższa w regionie – 22,3%. Warto zwrócić uwagę, że w porównaniu do 2014 r. w regionie ogółem oraz w każdej jednostce wartość omawianego wskaźnika zmalała (z 10,4 do 8,6% na Dolnym Śląsku, średnio w powiatach o 2,9 pkt. proc.) i stopa bezrobocia osiągnęła najniższe wartości biorąc pod uwagę lata 2012-2015. Najwyraźniej ta pozytywna tendencja zaznaczyła się w powiatach: kamiennogórskim (10,9 pkt. proc.), lubańskim (spadek o 8,9 pkt. proc.), dzierżoniowskim (8,9), jaworskim (8) oraz jeleniogórskim (7,9) i ząbkowickim (7,5). 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 liczba osób
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 9 Wykres 7. Stopa bezrobocia w powiatach Dolnego Śląska w latach 2012-2015*. *Ze względu na zmiany administracyjne wynikające z wydzielenia Wałbrzycha jako miasta na prawach powiatu w 2013 r. niedostępne są dla niego dane sprzed wskazanego roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Mapa 4. Stopa bezrobocia w powiatach Dolnego Śląska w 2015 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 stopa bezrobocia [%] 2012 2013 2014 2015
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 10 W regionie dochód do dyspozycji brutto na mieszkańca w 2013 r. wynosił 27 309 zł (Tabela 1) i od 2010 r. stale rósł. Warto zwrócić uwagę, że w każdym z badanych lat był wyższy niż przeciętnie w Polsce. Wraz z rosnącym dochodem równocześnie zmniejsza się zagrożenie ubóstwem przy utrzymującym się względnie stałym poziomie tego wskaźnika w Polsce. W 2011 r. na Dolnym Śląsku wyniosło ono 12,8%, podczas gdy w 2009 r. jeszcze 15,7% (dla porównania w Polsce odpowiednio 17,7% oraz 17,1%). Tabela 2. Saldo migracji na 10 tys. mieszkańców w Polsce i województwie dolnośląskim. JEDNOSTKA TERYTORIALNA DOCHODY DO DYSPOZYCJI BRUTTO NA 1 MIESZKAŃCA 2010 2011 2012 2013 DOLNY ŚLĄSK 23 968 25 013 26 483 27 309 POLSKA 23 304 24 606 25 741 26 170 Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Obraz stanu opieki medycznej może być ujęty za pomocą współczynnika zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych, który w województwie dolnośląskim w 2015 r. wyniósł 3,8‰ i był niższy niż w latach 2012-2014. Po raz pierwszy także w badanym okresie był niższy niż średnio w Polsce (4‰). Biorąc pod uwagę sytuację poszczególnych powiatów na przestrzeni badanego okresu różniła się ona zarówno w czasie, jak i przestrzeni, nie wykazując specyficznego trendu (wykres 8). Cztery powiaty w 2015 r. nie wykazały ani jednego przypadku zgonu niemowlęcia (milicki, lubański, lubiński i lwówecki), natomiast w powiatach: dzierżoniowkim, oławskim, świdnickim i oleśnickim wartość wskaźnika wahała się od 1,2 do 1,9. Najwięcej zgonów miało miejsce w powiecie wołowskim − 9,8‰. Wykres 8. Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych w powiatach Dolnego Śląska w latach 2012-2015*. *Ze względu na zmiany administracyjne wynikające z wydzielenia Wałbrzycha jako miasta na prawach powiatu w 2013 r. niedostępne są dla niego dane sprzed wskazanego roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 liczba zgonów [‰] 2012 2013 2014 2015
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 11 Długość sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w regionie w 2015 r. liczyła odpowiednio 10 915 km oraz 15 682 km i była wyższa niż w latach 2012-2014. Poszczególne powiaty w sposób oczywisty różniły się pod względem długości sieci infrastruktury komunalnej, co było bezpośrednio związane z ich wielkością. Dominującą pozycję zajmował Wrocław (długość sieci kanalizacyjnej 912 km, wodociągowej 1328 km) oraz powiat wrocławski (odpowiednio 819 km oraz 1327 km), natomiast najmniejszą długością sieci kanalizacyjnej odznaczał się powiat górowski (68 km), a sieci wodociągowej Legnica (197 km). Biorąc pod uwagę miernik jakościowy jakim jest odsetek mieszkańców korzystających z wyżej wymienionych typów instalacji 75% mieszkańców regionu miało dostęp do kanalizacji, natomiast 94,8% mogło korzystać z sieci wodociągowej. Oba wskaźniki przewyższają wartość przeciętną w Polsce (68,7% oraz 91,6%) i były o kilka pkt. proc. wyższe niż w trzech poprzednich latach. Dostęp do sieci wodociągowej był zbliżony we wszystkich powiatach regionu, wahając się między 77% w powiecie lwóweckim a 99,9% w powiecie lubińskim, 98% w Legnicy i powiecie bolesławieckim (mapa 6). Zupełnie inaczej sytuacja przedstawiała się w przypadku drugiego typu instalacji komunalnej (mapa 5). Najlepszą pozycję zajmował powiat lubiński (94,6%) oraz Wrocław (po 91,9%), jednak były także jednostki, gdzie mniej niż połowa mieszkańców korzystała z kanalizacji. W powiecie górowskim i strzelińskim było to po 40%, górowskim 42%, w średzkim 45%, trzebnickim 48%, choć należy zauważyć, że w większości powiatów o najgorszej pod tym względem pozycji w ostatnich latach doszło do znacznej poprawy sytuacji. Porównując dostęp do obu sieci komunalnych w 2011 oraz 2014 r. sytuacja poprawiła się średnio o 6,5 pkt. proc. odsetka osób korzystających z kanalizacji oraz o 4 pkt. proc. z wodociągów. Pod względem udziału osób korzystających z sieci kanalizacyjnej największy przyrost nastąpił w powiecie kamiennogórskim: 17,8 pkt. proc., natomiast w przypadku drugiej cechy w powiecie legnickim i jeleniogórskim: po 7,5 pkt. proc. W 2014 r. 61,4% mieszkańców Dolnego Śląska korzystało z sieci gazowej, która liczyła 8 875 753 km, stanowiąc 6% długości sieci krajowej. Dla porównania przeciętnie w Polsce dostęp do tego typu sieci miało 52,2% osób. Na przestrzeni lat 2011-2014 udział ten był bardzo zbliżony, choć poszczególne powiaty znacząco różniły się między sobą. Liderami w tym zakresie były miasta na prawach powiatu: Legnica (94,2%), Wałbrzych (93,1%), Jelenia Góra (90,4%) oraz Wrocław (79,8%), a także powiat lubiński (80,9%). W najtrudniejszej sytuacji znajdowali się natomiast mieszkańcy takich powiatów jak: średzki i strzeliński, gdzie mniej niż jedna trzecia spośród nich miała dostęp do sieci gazowej (odpowiednio 17,4 i 26,4%). Ogółemwięcej niż w połowie powiatów (16 na 30 jednostek) mniej niż 50% ludności korzystała z sieci gazowej. Od 2011 r. długość i gęstość infrastruktury transportowej w regionie jest niemalże niezmienna (tabela 2). Niewielkie różnice dotyczyły długości czynnej sieci kolejowej (spadek z 1779 w 2011 r. do 1751 w 2014 r.) natomiast znaczące długości dróg ekspresowych (lata 2010-2012): ich łączna długość w granicach regionu w 2014 r. ponad siedmiokrotnie przewyższyła wartość z 2011 r.
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 12 Tabela 3. Saldo migracji na 10 tys. mieszkańców w Polsce i województwie dolnośląskim 2011 2012 2013 2014 DŁUGOŚĆ DRÓG EKSPRESOWYCH [KM] 13 59,4 59,4 64,3 DŁUGOŚĆ AUTOSTRAD [KM] 222,3 221,9 221,9 221,9 GĘSTOŚĆ AUTOSTRAD [NA 100 KM2] 11,1 11,1 11,1 11,1 DŁUGOŚĆ DRÓG WOJEWÓDZKICH [KM] 2 360 2 373 2 419 2 423 GĘSTOŚĆ DRÓG WOJEWÓDZKICH [NA 100 KM2] 11,8 11,9 12,1 12,1 DŁUGOŚĆ LINII KOLEJOWYCH 1779 1779 1763 1751 GĘSTOŚĆ LINII KOLEJOWYCH [NA 100 KM2] 19 947 19 947 19 947 19 947 Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Liczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców na Dolnym Śląsku spadła z 0,88 w 2011 r. do 0,83 osób w 2014 r. i była równa ze średnią w Polsce. Należy podkreślić, że nieco więcej niż połowa powiatów (16) znalazła sięw grupie przekraczającej średnią wartość dla regionu, choć jeszcze w 2013 r. w takiej sytuacji było aż dwie trzecie z nich. Najmniej bezpieczne były drogi w powiatach: kamiennogórskim (2 ofiary), średzkim (1,9), polkowickim (1,9) oraz lubańskim (1,79), najbardziej zaś w Legnicy (0,2), Jeleniej Górze (0,2), powiecie milickim oraz górowskim i Wałbrzychu (po 0,3 ofiary). Powiaty w poszczególnych latach wyróżniały się bardzo zróżnicowaną wartością wskaźnika, zatem trudno dopatrywać się w tym wypadku stale utrzymujących się tendencji w ogólnym obrazie Dolnego Śląska. Mapa 5 i 6. Korzystający z instalacji kanalizacyjnej i wodociągów w % ogółu ludności w 2014 r. w województwie dolnośląskim. Źródło: opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Na Dolnym Śląsku odsetek dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego w wieku 3-5 lat w tej grupie wiekowej w 2014 r. wynosił 80% i był nieznacznie wyższy od średniej dla Polski (79,4%). Jednocześnie na przestrzeni lat 2011-2013 następował jego postępujący wzrost. Jeszcze w 2011 r. 70% dzieci objętych było wychowaniem przedszkolnym, podczas gdy w 2013 r. – 75%. Obraz ten różni się znacząco jeśli wziąć pod uwagę sytuację w miastach i na wsi Dolnego Śląska. W 2014 r. 91,7% dzieci w wieku 3-5 lat mieszkających w mieście uczęszczało do przedszkola, natomiast na wsi z takiej możliwości korzystało jedynie co drugie dziecko (56,4%). Warto zauważyć, że powiaty Dolnego Śląska są pod względem omawianego wskaźnika mocno zróżnicowane z sytuującymi się znacznie powyżej średniej największymi miastami (Jelenia Góra 97,5%, Wrocław 90%, Legnica
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 13 90%,) oraz jednostkami, gdzie nieco ponad dwie trzecie dzieci we wskazanej grupie wieku objętych jest wychowaniem przedszkolnym (powiat lwówecki 61%, legnicki i jaworski po 64%, jeleniogórski 65%,). Największy wzrost badanej cechy (w pkt. proc.) miał miejsce w powiatach: wołowskim – 21,4; strzelińskim – 20,3 oraz wrocławskim 18,5 pkt. proc. (wykres 9). Jednocześnie były to powiaty o jednych z najmniejszych wartości wskaźnika w bazowym roku 2011. Wykres 9. Zmiana udziału dzieci w wieku 3-5 lat w tej grupie wiekowej objętych wychowaniem przedszkolnym w powiatach Dolnego Śląska w latach 2011-2014 [pkt. proc.]. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. Mieszkańcy Dolnego Śląska w 2014 r. mogli korzystać z 51,3 łóżek w szpitalach ogólnych w przeliczeniu na 10 tys. ludności. Wskaźnik ten był bardzo zbliżony do wartości z lat 2011-2013, wahając się od 48,38 w 2011 r. do 51,8 w 2013 r. Biorąc pod uwagę liczbę studentów na 10 tys. mieszkańców na Dolnym Śląsku uwidocznia się jej tendencja spadkowa, co charakterystyczne jest także dla sytuacji ogółem w Polsce (Tabela 3). W 2015 r. było 457 osób studiujących, czyli o 16% mniej niż cztery lata wcześniej (w kraju 19%). Spadek następował systematycznie w każdym z analizowanych lat. Kiedy jednak wziąć pod uwagę liczbę studentów w odniesieniu do osób w wieku 19-24 lata na Dolnym Śląsku omawiany wskaźnik wzrósł w ostatnich trzech latach z 6480 w 2013 r. do 6637 w 2015 r. Zestawienie obu wskaźników potwierdza, że w wiek studencki wkraczają coraz mniej liczne roczniki (stąd dużo większy spadek ogólnej liczby studentów), ale popularność wyboru wykształcenia wyższego wśród osób między 19. a 24. rokiem nie zmniejsza się. Tabela 4. Saldo migracji na 10 tys. mieszkańców w Polsce i województwie dolnośląskim 2012 2013 2014 2015 STUDENCI OGÓŁEM – POLSKA 435 402 382 365 STUDENCI OGÓŁEM – DOLNY ŚLĄSK 532 487 470 457 W GRUPIE WIEKU 19-24 LATA – POLSKA 5269 5037 4964 4952 W GRUPIE WIEKU 19-24 LATA – DOLNY ŚLĄSK 6832 6480 6525 6637 Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS. 21,4 20,3 18,5 15,4 14,5 14,2 12,9 12,3 12,2 11,6 11,1 10,7 10,5 10,5 9,8 9,6 9,5 9,4 9,3 9,0 8,9 8,2 6,2 5,8 5,7 5,2 3,6 2,5 0,9 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 wołowski strzeliński wrocławski trzebnicki lubański milicki złotoryjski oławski legnicki świdnicki zgorzelecki lubiński jeleniogórski jaworski polkowicki głogowski kamiennogórski bolesławiecki m.Legnica górowski oleśnicki kłodzki średzki dzierżoniowski m.Wrocław m.Jelenia Góra lwówecki wałbrzyski ząbkowicki
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 14 Infrastruktura turystyki wyrażona liczbą miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w odniesieniu do 1 tys. mieszkańców w 2015 r. była na Dolnym Śląsku rozwinięta lepiej niż średnio w kraju, dysponując 20,7 miejscami (w Polsce 18,47). Od 2012 r. wartość ta utrzymuje się na zbliżonym poziomie (20,26 w 2012 r. i 20,74 w 2014 r.). W ujęciu wewnętrznym dominującą pozycję zajmuje powiat jeleniogórski z 268 miejscami noclegowymi na 1 tys. mieszkańców, przewyższając czterokrotnie drugi pod tym względem kłodzki (68,33 miejsca w 2015 r.). Co oczywiste, najsilniejsze pod względem badanej cechy były powiaty o atrakcyjnym położeniu turystycznym (jeleniogórski, kłodzki, wałbrzyski, milicki) oraz duże miasta (Jelenia Góra, Wrocław, Legnica). Najmniejszą liczbą miejsc dysponował w 2015 r. powiat górowski (1,03). Warto również zauważyć, że w jednej trzeciej powiatów (12) zanotowano spadek liczby miejsc noclegowych (najwięcej o 66% wartości z 2012 r. w powiecie wołowskim). Wskaźnik uczestnictwa w kulturze prezentowany poprzez liczbę widzów i słuchaczy w teatrach i instytucjach muzycznych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w 2015 r. wyniósł w regionie 345 osób, co było wynikiem wyższym od średniej w Polsce (313 osób). Od 2012 r. jego wartość znacznie wzrosła (z 265 osób), choć na podstawie danych obejmujących lata 2012-2015 trudno mówić o tendencji wzrostowej (w 2013 r. 304 osoby, natomiast w 2014 r. tylko 288 osób).
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 15 Dochody samorządu województwa dolnośląskiego w przeliczeniu na mieszkańca od 2011 do 2014 r. rokrocznie wzrastały z 423 zł do 594 zł. Jedncześnie rosły jednak także wydatki, które w 2014 r. przekroczyły dochody, wynosząc 672 zł (wykres 10). W każdym z badanych lat zarówno dochody, jak i wydatki samorządu województwa były większe niż przeciętnie w Polsce. Wykres 10. Dochody i wydatki per capita budżetów samorządów województw w Polsce i na Dolnym Śląsku w latach 2011-2014. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS Majątkowe wydatki inwestycyjne wyniosły w 2014 r. 809 mln zł i były niemal półtorakrotnie wyższe niż jeszcze w 2011 r. (573 mln). W latach 2011-2014 z roku na rok były wyższe, stanowiąc w 2011 r. 33%wydatków ogółem, natomiast w 2014 r. już 41%. Najwięcej na obsługę długu publicznego wydają zarówno na Dolnym Śląsku, jak w Polsce ogółem samorządy gminne i miasta na prawach powiatu, choć począwszy od 2012 r. kwoty te do 2015 r. rokrocznie ulegały zmniejszeniu (wykres 11). W każdym z badanych lat samorząd województwa dolnośląskiego był najmniej obciążony spośród wszystkich typów jst wydatkami na ten cel. Dodatkowo każdy z badanych lat przynosił spadek wartości tej cechy poczynając od 26,6 mln zł w 2012 r. do 19,5 mln zł w 2015 r. Wykres 11. Wydatki na obsługę długu publicznego jst w Polsce i na Dolnym Śląsku w latach 2012-2015. Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL, GUS 424 409 429 474 520 579 546 672 391 395 419 461 423 574 559 594 0 100 200 300 400 500 600 700 800 2011 2012 2013 2014 [zł] dochody Dolny Śląsk dochody Polska wydatki Dolny Śląsk wydatki Polska 282,4 243,2 210,1 188,7 26,6 23,2 18,4 19,5 341,3 257,3 211,4 171,5 39,4 30,1 24,6 21,6 2865,9 2333,0 2018,2 1677,0 258,8 198,9 169,4 143,4 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 2012 2013 2014 2015 [mln zł] gminy i miasta na prawach powiatu Dolny Śląsk gminy i miasta na prawach powiatu Polska powiaty Dolny Śląsk powiaty Polska samorząd województwa dolnośląskiego samorządy województw Polska
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 16 W województwie dolnośląskim w ramach projektów finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE uzyskano łączne dofinansowanie w wysokości 19 658 mln zł, realizując projekty na łączną kwotę 36 684 mln zł. Per capita suma dofinansowania wynosiła 6,8 tys. zł. Największą wartość pomocy uzyskały projekty z zakresu transportu (33% łącznej kwoty), natomiast najmniejszą te dotyczące społeczeństwa informacyjnego (2,5%) (wykres 12). Dofinansowanie projektów transportowych było niemal dwukrotnie wyższe niż drugiego w kolejności obszaru dotyczącego badań i rozwoju oraz przedsiębiorczości (18,3%). Największe dofinansowanie uzyskał Wrocław: 7 255 mln zł, najmniejsze zaś powiat lwówecki: 89 mln zł. Wykres 12. Struktura dofinansowania wg obszarów interwencji środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE w latach 2007-2013 [stan na 30 czerwca 2016]. Źródło: Opracowanie własne na podstawie https://www.funduszeeuropejskie.20072013.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Strony/KSI_raporty.aspx?N=T W przypadku dofinansowania uzyskanego z Funduszu Spójności wyniosło ono 2 298 mln zł i uzyskane zostało w ramach realizacji projektów na łączną kwotę 2 740 mln zł. W przeliczeniu na mieszkańca regionu osiągnęło ono wartość 791 zł. Obszarem wspieranym w największym stopniu było wdrażanie aktywnych i prewencyjnych instrumentów rynku pracy (skupiający 26% kwoty ogólnego dofinansowania), w najmniejszym zaś opracowywanie i upowszechnianie innowacyjnych i bardziej wydajnych form organizacji pracy (0,06%).. Beneficjentem największej puli dofinansowania był powiat kłodzki: 121 mln zł, najmniejszej zaś Legnica, która uzyskała 12,4 mln zł. W poszczególnych powiatach struktura dofinansowanych projektów była różna: północno-wschodnia część regionu na czele z powiatem wrocławskim i Wrocławiem korzystała głównie ze wsparcia w zakresie trnasportu, natomiast w południowej części Dolnego Śląska większy udział miały projekty wspierające B+R i przedsiębiorczość, z zakresu środowiska oraz kultury, turystyki i rewitalizacji. Warto zwrócić uwagę na powiaty kłodzki, wałbrzyski, złotoryjski oraz lwówecki, gdzie znaczący odsetek wykazywały projekty ukierunkowane na rozwój zasobów ludzkich. W kontekście poważnej skali stopy bezrobocia, z jaką borykają się te jednostki, wydaje się to w pełni uzasadnione. 6597,1 3608,6 3024,4 2634,6 1231,9 1065,3 1006,6 489,9 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 transport B+R i przedsiębiorczość środowisko rozwój zasobów ludzkich kultura, turystyka, rewitalizacja energia infrastruktura społeczna społeczeństwo informacyjne [mln zł]
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 17 Mapa 7. Struktura dofinansowania wg obszarów interwencji środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE w latach 2007-2013 w powiatach Dolnego Śląska [zł per capita]. Źródło: Opracowanie własne na podstawie https://www.funduszeeuropejskie.20072013.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/Strony/KSI_raporty.aspx?N=T
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 18 TAB. 1 PODSTAWOWE DANE LUDNOŚĆ JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2015 R. 2012 R. DYNAMIKA 2012-2015 (2012=100) DOLNOŚLĄSKIE 2 904 207 7,56 2 914 362 100,35 PODREGION JELENIOGÓRSKI 570 293 579 635 101,61 POWIAT BOLESŁAWIECKI 90 199 90 420 100,24 POWIAT JAWORSKI 51 451 52 356 101,73 POWIAT JELENIOGÓRSKI 64 599 65 129 100,81 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 44 402 45 487 102,39 POWIAT LUBAŃSKI 55 533 56 503 101,72 POWIAT LWÓWECKI 46 677 47 661 102,06 POWIAT ZGORZELECKI 91 824 93 801 102,11 POWIAT ZŁOTORYJSKI 44 598 45 432 101,84 POWIAT M. JELENIA GÓRA 81 010 82 846 102,22 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 451 458 454 259 100,62 POWIAT GŁOGOWSKI 90 205 90 386 100,20 POWIAT GÓROWSKI 35 940 36 625 101,87 POWIAT LEGNICKI 55 051 54 825 99,59 POWIAT LUBIŃSKI 106 319 106 818 100,47 POWIAT POLKOWICKI 63 057 63 183 100,20 POWIAT M. LEGNICA 100 886 102 422 101,50 PODREGION WAŁBRZYSKI 664 894 678 907 102,06 POWIAT DZIERŻONIOWSKI 103 349 105 284 101,84 POWIAT KŁODZKI 162 465 165 948 102,10 POWIAT ŚWIDNICKI 159 633 161 737 101,30 POWIAT WAŁBRZYSKI 57 023 177 604 167,89 POWIAT ZĄBKOWICKI 66 971 68 334 101,99 POWIAT M. WAŁBRZYCH 115 453 119 171 103,12 PODREGION WROCŁAWSKI 581 803 570 373 98,00
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 19 POWIAT MILICKI 37 213 37 467 100,68 POWIAT OLEŚNICKI 106 486 105 954 99,50 POWIAT OŁAWSKI 76 064 75 528 99,29 POWIAT STRZELIŃSKI 44 165 44 547 100,86 POWIAT ŚREDZKI 52 837 52 108 98,60 POWIAT TRZEBNICKI 83 699 82 552 98,61 POWIAT WOŁOWSKI 47 194 47 708 101,08 POWIAT WROCŁAWSKI 134 145 124 509 92,26 PODREGION M. WROCŁAW 635 759 631 188 99,28 GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA POWIERZCHNI ZABUDOWANEJ I ZUBRANIZOWANEJ 2011 2014 DYNAMIKA 2011-2014 (2011=100) DOLNOŚLĄSKIE 2168 2116 97,7 GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2012-2015 (2012=100) DOLNOŚLĄSKIE 146 118,5 146 100 PODREGION JELENIOGÓRSKI 102 104 101,5 POWIAT BOLESŁAWIECKI 69 69 99,7 POWIAT JAWORSKI 88 90 101,7 POWIAT JELENIOGÓRSKI 103 104 101,0 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 112 116 102,4 POWIAT LUBAŃSKI 130 132 101,8 POWIAT LWÓWECKI 66 67 101,8 POWIAT ZGORZELECKI 109 112 102,2 POWIAT ZŁOTORYJSKI 77 79 102,0 POWIAT M. JELENIA GÓRA 742 764 102,3 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 130 131 100,8 POWIAT GŁOGOWSKI 204 204 100,2 POWIAT GÓROWSKI 49 50 102,6 POWIAT LEGNICKI 74 74 100,0 POWIAT LUBIŃSKI 149 150 100,4 POWIAT POLKOWICKI 81 81 100,1 POWIAT M. LEGNICA 1 792 1829 101,5
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 20 PODREGION WAŁBRZYSKI 159 163 101,8 POWIAT DZIERŻONIOWSKI 216 221 101,8 POWIAT KŁODZKI 99 102 102,1 POWIAT ŚWIDNICKI 215 219 101,2 POWIAT WAŁBRZYSKI 133 347 161,6 POWIAT ZĄBKOWICKI 84 86 101,7 POWIAT M. WAŁBRZYCH 1 363 * * PODREGION WROCŁAWSKI 90 88 98,4 POWIAT MILICKI 52 52 99,9 POWIAT OLEŚNICKI 101 101 99,5 POWIAT OŁAWSKI 145 143 99,2 POWIAT STRZELIŃSKI 71 72 101,4 POWIAT ŚREDZKI 75 74 98,6 POWIAT TRZEBNICKI 82 80 99,2 POWIAT WOŁOWSKI 70 71 101,5 POWIAT WROCŁAWSKI 120 109 91,9 PODREGION M. WROCŁAW 2 171 2156 99,3 WSKAŹNIK URBANIZACJI JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2010-2012 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 69,17 114,77 69,60 -0,43 TAB. 2 PODSTAWOWE DANE MAKROEKONOMICZNE PKB JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 (2011=100) DOLNOŚLĄSKIE 145342 [SZACUNKI] 8,45 131098 110,86 PKB PER CAPITA JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 (2011=100) DOLNOŚLĄSKIE 49972 [SZACUNKI] 111,9 37913 107,98 PKB PER CAPITA W PPS UE-28=100 JEDNOSTKA 2011 R. POLSKA=100 2010 R. DYNAMIKA 2010-2011 DOLNOŚLĄSKIE 74 116, 71 3,0 WDB NA 1 PRACUJĄCEGO W ZŁ
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 21 JEDNOSTKA 2013 R. POLSKA=100 2010 R. DYNAMIKA 2010-2013 (2011=100) DOLNOŚLĄSKIE 122 923 114,78 107 083 114,79 NAKŁADY BRUTTO NA ŚRODKI TRWAŁE JEDNOSTKA 2012 R. POLSKA=100 2009 R. DYNAMIKA 2009-2012 (2009=100) DOLNOŚLĄSKIE 25656 8,17 23786 107,86 *ZE WZGLĘDU NA ZMIANY ADMINISTRACYJNE WYNIKAJĄCE Z WYDZIELENIA WAŁBRZYCHA JAKO MIASTA NA PRAWACH POWIATU W 2013 R. NIEDOSTĘPNE SĄ DLA NIEGO DANE SPRZED WSKAZANEGO ROKU TAB. 3 STRUKTURA GOSPODARKI STRUKTURA WDB WG RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI JEDNOSTKA 2013 R. POLSKA=100 2010 R. DYNAMIKA 2010-2013 (2010=100) A B-F G-L M-T A B-F G-L M-T A B-F G-L M-T A B-F G-L M-T DOLNOŚLĄSKIE 1834 51987 40731 29895 1583 47387 34863 24850 115,9 109,7 116,8 120,3 PODREGION JELENIOGÓRSKI 429 7719 5892 4473 370 6187 5229 3810 116 124,8 112,7 117,4 PODREGION LEGNICKOGŁOGOWSKI 332 17351 4991 4096 287 18421 4721 3522 115,7 94,2 105,7 116,3 PODREGION WAŁBRZYSKI 394 7173 6065 5025 340 6269 5977 4344 115,9 114,4 101,5 115,7 PODREGION WROCŁAWSKI 662 10613 6622 3844 571 8292 4954 2991 115,9 128 133,7 128,5 PODREGION WROCŁAW 17 9132 17162 12458 15 8218 13982 1018 113,3 111,1 122,7 122,4 STRUKTURA PRACUJĄCYCH WG RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 (2011=100) A B-F G-L M-T A B-F G-L MT A B-F G-L M-T A B-F G-L M-T DOLNOŚLĄSKIE 88 938 321 117 308 106 329 541 88 400 321 067 299 147 302 714 100,6 100,0 103,0 108,9 PODREGION JELENIOGÓRSKI 21 611 54 489 42 820 48 043 21 539 54 466 42 964 47 453 100,3 100,0 99,7 101,2 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 14 949 61 364 39 866 44 243 14 791 60 677 40 358 44 456 101,1 101,1 98,8 99,5 PODREGION WAŁBRZYSKI 18 947 63 524 48 246 54 665 18 848 63 441 49 798 52 150 100,5 100,1 96,9 104,8 PODREGION WROCŁAWSKI 31 467 78 634 50 326 43 005 31 232 78 626 44 780 36 655 100,8 100,0 112,4 117,3 PODREGION M. WROCŁAW 1 964 63 106 126 848 139 585 1 990 63 857 121 247 122 000 98,7 98,8 104,6 114,4 .
PRZEGLĄD REG IONALNY – WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 22 TAB. 4 KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ NA 10 TYS. LUDNOŚCI JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2012-2015 (2012=100) DOLNOŚLĄSKIE 1229,60 112,94 1156,10 106,4 PODREGION JELENIOGÓRSKI 1144,50 1045,61 109,5 POWIAT BOLESŁAWIECKI 924,40 855,34 108,1 POWIAT JAWORSKI 996,68 921,19 108,2 POWIAT JELENIOGÓRSKI 1737,80 1279,61 135,8 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 974,28 967,53 100,7 POWIAT LUBAŃSKI 1051,99 1007,03 104,5 POWIAT LWÓWECKI 889,52 811,15 109,7 POWIAT ZGORZELECKI 971,42 921,53 105,4 POWIAT ZŁOTORYJSKI 1051,39 989,61 106,2 POWIAT M. JELENIA GÓRA 1561,41 1523,19 102,5 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 984,59 954,48 103,2 POWIAT GŁOGOWSKI 915,91 919,50 99,6 POWIAT GÓROWSKI 787,70 742,94 106,0 POWIAT LEGNICKI 893,17 843,96 105,8 POWIAT LUBIŃSKI 947,15 927,47 102,1 POWIAT POLKOWICKI 738,38 711,43 103,8 POWIAT M. LEGNICA 1359,36 1298,26 104,7 PODREGION WAŁBRZYSKI 1108,73 1065,68 104,0 POWIAT DZIERŻONIOWSKI 1025,26 990,27 103,5 POWIAT KŁODZKI 1088,11 1057,98 102,8 POWIAT ŚWIDNICKI 1150,89 1108,84 103,8 POWIAT WAŁBRZYSKI 1099,03 1136,35 96,7 POWIAT ZĄBKOWICKI 1017,01 914,77 111,2 POWIAT M. WAŁBRZYCH 1212,18 1176,13 103,1 PODREGION WROCŁAWSKI 1038,60 973,10 106,7 POWIAT MILICKI 958,27 892,25 107,4 POWIAT OLEŚNICKI 940,03 908,13 103,5
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 23 POWIAT OŁAWSKI 988,12 959,11 103,0 POWIAT STRZELIŃSKI 867,88 824,75 105,2 POWIAT ŚREDZKI 1006,11 952,06 105,7 POWIAT TRZEBNICKI 1061,54 1017,42 104,3 POWIAT WOŁOWSKI 841,84 806,36 104,4 POWIAT WROCŁAWSKI 1291,66 1157,59 111,6 PODREGION M. WROCŁAW 1781,13 1665,27 107,0 NAKŁADY NA B+R W RELACJI DO PKB, W TYM NAKŁADY PRZEDSIĘBIORSTW JEDNOSTKA 2012 R. POLSKA=100 2010 DYNAMIKA 2010-2012 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE - W RELACJI DO PKB 0,55 72,37 0,52 0,03 DOLNOŚLĄSKIE - PRZEDSIĘBIORSTWA 0,36 109 0,18 0,18 UDZIAŁ SPRZEDAŻY WYROBÓW NOWYCH LUB ISTOTNIE ULEPSZONYCH W SPRZEDAŻY OGÓŁEMW PRZEMYŚLE JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 14,62 125,81 6,46 8,16 UDZIAŁ SPRZEDAŻY NA EKSPORT W SPRZEDAŻY OGÓŁEM W PRZEDSIĘBIORSTWACH PRZEMYSŁOWYCH JEDNOSTKA 2012 R. POLSKA=100 2009 R. DYNAMIKA 2010-2012 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 4,9 111,93 2,85 2,03 LICZBA SPÓŁEK Z UDZIAŁEM KAPITAŁU ZAGRANICZNEGO NA 1000 MIESZKAŃCÓW JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 DOLNOŚLĄSKIE 80 116,93 81 1 UDZIAŁ LUDNOŚCI Z WYKSZTAŁCENIEMWYŻSZYM JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2012-2015 [PKT.PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 16,84 93,9 15,06 1,77 TAB. 5 RYNEK PRACY PRACUJĄCY W GOSPODARCE NARODOWEJ JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 (2011=100) DOLNOŚLĄSKIE 813 955 7,26 785 659 103,6 PODREGION JELENIOGÓRSKI 128 088 127 710 100,3 POWIAT BOLESŁAWIECKI 22 543 21 598 104,4 POWIAT JAWORSKI 10 526 10 324 102,0
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 24 POWIAT JELENIOGÓRSKI 11 451 10 371 110,4 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 9 506 9 341 101,8 POWIAT LUBAŃSKI 11 023 11 103 99,3 POWIAT LWÓWECKI 8 878 8 995 98,7 POWIAT ZGORZELECKI 21 846 23 275 93,9 POWIAT ZŁOTORYJSKI 8 773 8 808 99,6 POWIAT M. JELENIA GÓRA 23 542 23 895 98,5 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 132 101 131 578 100,4 POWIAT GŁOGOWSKI 20 869 20 428 102,2 POWIAT GÓROWSKI 7 154 7 174 99,7 POWIAT LEGNICKI 11 605 9 877 117,5 POWIAT LUBIŃSKI 27 257 28 254 96,5 POWIAT POLKOWICKI 31 939 31 187 102,4 POWIAT M. LEGNICA 33 277 34 658 96,0 PODREGION WAŁBRZYSKI 140 539 137 472 102,2 POWIAT DZIERŻONIOWSKI 18 253 18 161 100,5 POWIAT KŁODZKI 29 850 29 894 99,9 POWIAT ŚWIDNICKI 39 720 38 358 103,6 POWIAT WAŁBRZYSKI 7 593 36 981 20,5 POWIAT ZĄBKOWICKI 14 425 14 078 102,5 POWIAT M. WAŁBRZYCH 30 698 - * PODREGION WROCŁAWSKI 160 248 150 743 106,3 POWIAT MILICKI 8 336 8 028 103,8 POWIAT OLEŚNICKI 25 033 24 139 103,7 POWIAT OŁAWSKI 26 560 23 514 113,0 POWIAT STRZELIŃSKI 10 005 9 915 100,9 POWIAT ŚREDZKI 13 219 11 530 114,6 POWIAT TRZEBNICKI 18 208 17 707 102,8 POWIAT WOŁOWSKI 10 994 11 155 98,6 POWIAT WROCŁAWSKI 47 893 44 755 107,0 PODREGION M. WROCŁAW 252 979 238 156 106,2
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 25 PRACUJĄCY NA 1000 LUDNOŚCI JEDNOSTKA 2014 R. POLSKA=100 2011 R. DYNAMIKA 2011-2014 (2011=100) DOLNOŚLĄSKIE 251 108,95 240 104,1 PODREGION JELENIOGÓRSKI 189 186 101,9 POWIAT BOLESŁAWIECKI 203 182 105,7 POWIAT JAWORSKI 153 146 104,5 POWIAT JELENIOGÓRSKI 158 137 112,2 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 173 159 104,7 POWIAT LUBAŃSKI 152 148 100,7 POWIAT LWÓWECKI 131 133 99,7 POWIAT ZGORZELECKI 219 233 95,2 POWIAT ZŁOTORYJSKI 138 139 101,0 POWIAT M. JELENIA GÓRA 283 294 101,0 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 261 258 100,9 POWIAT GŁOGOWSKI 210 209 102,3 POWIAT GÓROWSKI 112 113 100,9 POWIAT LEGNICKI 152 123 124,5 POWIAT LUBIŃSKI 232 242 96,8 POWIAT POLKOWICKI 464 426 102,3 POWIAT M. LEGNICA 323 337 97,5 PODREGION WAŁBRZYSKI 184 177 103,9 POWIAT DZIERŻONIOWSKI 154 151 102,0 POWIAT KŁODZKI 152 154 101,1 POWIAT ŚWIDNICKI 220 205 104,4 POWIAT WAŁBRZYSKI 114 200 57,0 POWIAT ZĄBKOWICKI 152 149 105,3 POWIAT M. WAŁBRZYCH 258 * 104,2 PODREGION WROCŁAWSKI 228 214 105,2 POWIAT MILICKI 168 159 104,0 POWIAT OLEŚNICKI 186 185 103,8 POWIAT OŁAWSKI 316 266 113,2
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 26 POWIAT STRZELIŃSKI 159 154 101,6 POWIAT ŚREDZKI 201 180 116,6 POWIAT TRZEBNICKI 160 145 101,8 POWIAT WOŁOWSKI 178 180 98,1 POWIAT WROCŁAWSKI 323 324 100,3 PODREGION M. WROCŁAW 392 369 105,7 WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA 15-64 JEDNOSTKA 2015 R POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2012-2015 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 63,2 100,47 57,6 5,6 STOPA BEZROBOCIA OGÓŁEM JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2012-2015 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 8,6 87,75 13,5 -4,9 PODREGION JELENIOGÓRSKI 11,6 18,4 -6,8 POWIAT BOLESŁAWIECKI 7,6 13,9 -6,3 POWIAT JAWORSKI 17,0 25,0 -8,0 POWIAT JELENIOGÓRSKI 12,9 20,8 -7,9 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 11,9 22,8 -10,9 POWIAT LUBAŃSKI 14,2 23,1 -8,9 POWIAT LWÓWECKI 19,4 25,6 -6,2 POWIAT ZGORZELECKI 8,8 14,4 -5,6 POWIAT ZŁOTORYJSKI 21,1 27,5 -6,4 POWIAT M. JELENIA GÓRA 5,6 10,1 -4,5 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 9,6 13,3 -3,7 POWIAT GŁOGOWSKI 12,2 15,7 -3,5 POWIAT GÓROWSKI 22,3 27,9 -5,6 POWIAT LEGNICKI 14,9 21,6 -6,7 POWIAT LUBIŃSKI 7,0 10,6 -3,6 POWIAT POLKOWICKI 6,6 9,1 -2,5 POWIAT M. LEGNICA 7,2 10,5 -3,3 PODREGION WAŁBRZYSKI 13,9 21,1 -7,2 POWIAT DZIERŻONIOWSKI 11,8 20,5 -8,7
PRZEGLĄD REG IONALNY - WOJ EWÓDZTWO DOLNOŚLĄSK I E 2016 27 POWIAT KŁODZKI 20,0 27,1 -7,1 POWIAT ŚWIDNICKI 9,9 15,3 -5,4 POWIAT WAŁBRZYSKI 21,6 20,9 0,7 POWIAT ZĄBKOWICKI 15,3 22,8 -7,5 POWIAT M. WAŁBRZYCH 10,4 - * PODREGION WROCŁAWSKI 8,3 13,1 -4,8 POWIAT MILICKI 12,2 17,9 -5,7 POWIAT OLEŚNICKI 9,9 16,0 -6,1 POWIAT OŁAWSKI 7,9 11,9 -4,0 POWIAT STRZELIŃSKI 13,2 18,8 -5,6 POWIAT ŚREDZKI 8,4 14,0 -5,6 POWIAT TRZEBNICKI 9,2 14,5 -5,3 POWIAT WOŁOWSKI 15,2 22,3 -7,1 POWIAT WROCŁAWSKI 3,5 5,7 -2,2 PODREGION M. WROCŁAW 3,4 5,7 -2,3 STOPA BEZROBOCIA W WIEKU PRODUKCYJNYM JEDNOSTKA 2015 R. POLSKA=100 2012 R. DYNAMIKA 2011-2014 [PKT. PROC.] DOLNOŚLĄSKIE 6,1 111,8 9,8 -3,7 PODREGION JELENIOGÓRSKI 4,2 7,5 -3,3 POWIAT BOLESŁAWIECKI 8,5 12,8 -4,3 POWIAT JAWORSKI 6,0 9,6 -3,6 POWIAT JELENIOGÓRSKI 5,8 11,7 -5,9 POWIAT KAMIENNOGÓRSKI 6,9 11,8 -4,9 POWIAT LUBAŃSKI 9,4 12,6 -3,2 POWIAT LWÓWECKI 4,5 7,5 -3,0 POWIAT ZGORZELECKI 10,5 14,1 -3,6 POWIAT ZŁOTORYJSKI 3,9 7,0 -3,1 POWIAT M. JELENIA GÓRA 6,0 8,3 -2,2 PODREGION LEGNICKO-GŁOGOWSKI 6,5 8,1 -1,6 POWIAT GŁOGOWSKI 11,4 14,5 -3,1 POWIAT GÓROWSKI 7,4 10,2 -2,8
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUxOTg3