Przegląd regionalny 2014

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona2 OPRACOWANIE Instytut Rozwoju Terytorialnego ul. Świdnicka 12/16 50-068 Wrocław DYREKTOR Maciej Borsa ZASTĘPCY DYREKTORA Magdalena Belof Przemysław Malczewski KIEROWNIK PROJEKTU „DOLNOŚLĄSKIE OBSERWATORIUM ROZWOJU TERYTORIALNEGO” Wojciech Maleszka OPRACOWANIE EDYTORSKIE Karolina Drewnicka

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona3 SPIS TREŚCI SYTUACJA DEMOGRAFICZNA................................................................................................................... 4 SYTUACJA MAKROEKONOMICZNA I STRUKTURA GOSPODARKI ............................................................. 4 KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI ......................................................................................................... 6 RYNEK PRACY........................................................................................................................................... 8 JAKOŚĆ ŻYCIA .......................................................................................................................................... 9 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA, TURYSTYKI I KULTURY......................................................................... 12 WYKORZYSTANIE FUNDUSZY EUROPEJSKICH........................................................................................ 13 ANEKS TABELARYCZNY .......................................................................................................................... 15

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona4 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA W 2012 r. na Dolnym Śląsku mieszkało 2 914 362 osób (w 2009 r. 2 876 627), natomiast gęstość zaludnienia wynosiła 146 os./km2 (przy średniej dla Polski 123 os./km2). 70% mieszkańców zamieszkiwało miasta. Region zarówno w 2012 r., jaki i w latach 2009-2011 odznaczał się dodatnim saldem migracji w odniesieniu do 10 tys. mieszkańców (odpowiednio 3,23 oraz 3,15; 4,75 i 3,67 osób), choć w ujęciu wewnętrznym widoczne są znaczne zróżnicowania wywołane przede wszystkim silnymi procesami suburbanizacyjnymi (powiat wrocławski w 2012 r. wykazał saldo migracji na poziomie 196 os./10 tys. mieszk.). Największy odpływ mieszkańców dotyczył w 2012 r. powiatów: górowskiego (-40 os.), Legnicy (-36 os.), jaworskiego oraz lwóweckiego (po -32 os.) oraz kamiennogórskiego (-31 os.). Na Dolnym Śląsku wzrasta odsetek osób w wieku poprodukcyjnym (w 2010 r. 16,9%, w 2013 r. 19%) i równocześnie maleje udział osób najmłodszych (z 17,4% w 2010 r. do 16,9% w 2013 r.). Najstarszą strukturą demograficzną wyróżniał się Wałbrzych (21,9% osób w wieku poprodukcyjnym), Wrocław (21,5%) oraz powiaty dzierżoniowski, kłodzki i wałbrzyski (po 20%). SYTUACJA MAKROEKONOMICZNA I STRUKTURA GOSPODARKI Dolny Śląsk jest regionem, gdzie PKB w 2011 r. wyniosło 131 098 mln zł i na przestrzeni lat 2008-2010 co roku systematycznie wzrastało (odpowiednio 103 412 mln oraz 120 143 mln zł), choć należy zauważyć, że udział regionu w tworzeniu PKB Polski pozostaje na zbliżonym poziomie (8,1% w 2008 r. wobec 8,6% w 2011 r.). Również analiza względnej wartości wskaźnika odniesionej do liczby mieszkańców wskazuje na poprawiającą się sytuację województwa. PKB per capita w 2011 r. wynosiło 44 961 zł, podczas gdy w 2008 r. tylko 35 946 zł. Największy względny wzrost do roku poprzedniego nastąpił między 2010 a 2011 r. (było to 3 767 zł). W porównaniu do średniej dla kraju (Polska=100) w 2011 r. wskaźnik wynosił 113,4. Ponadto w latach 2008-2010 zauważalna była stała tendencja wzrostowa (odpowiednio 107,4 oraz 112). Podregionem o najwyższym PKB per capita (dolnośląskie=100) w 2011 r. był legnicko-głogowski oraz Wrocław (Rysunek 1.). Zwraca uwagę fakt, że jedynie w pierwszym z wymienionych oraz w podregionie wrocławskim zmiana wskaźnika na przestrzeni lat 2008-2011 była dodatnia, choć przewaga legnicko-głogowskiego jest bardzo duża. Pozycja regionu także na tle krajów Unii Europejskiej w latach 2008-2010 ulegała wzmocnieniu i w 2011 r. wartość wskaźnika osiągnęła 74% średniej europejskiej w PKB per capita Rysunek 1 PKB per capita w podregionach Dolnego Śląska w 2011 r. oraz zmiana 2008-2011.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona5 wg parytetu siły nabywczej. Dla porównania Polska w tym samym roku osiągnęła 67% i zarówno dla roku bazowego (2008), jak i końcowego (2011) różnica między wynikiem regionu i kraju była zbliżona (odpowiednio 5 i 6 pkt. proc.), a zatem rozwój Dolnego Śląska pod tym względem nie następował w sposób bardziej dynamiczny niż średnio w Polsce. Ważnymi wskaźnikami mówiącymi o kondycji gospodarki są produktywność pracy wyrażona poprzez wartość dodaną brutto (WDB) w przeliczeniu na 1 pracującego oraz nakłady na środki trwałe w przedsiębiorstwach. Na Dolnym Śląsku WDB w każdym z lat począwszy od 2008 r. była wyższa niż średnia dla Polski, przy czym w 2011 r. wynosiła 112 350 zł, podczas gdy w Polsce było to 96 262 zł. Co również warto podkreślić, widoczna jest stała tendencja wzrostowa pod tym względem, gdyż jeszcze w 2008 r. wskaźnik ten kształtował się na poziomie 78% kwoty z 2011 r. (87 532 zł). Biorąc pod uwagę zróżnicowanie wewnętrzne w 2011 r. podregion legnicko-głogowski wykazał się znaczącą przewagą na tle pozostałych jednostek (Rysunek 2) i co równie istotne, jako jedyny odnotował wzrost wartości wskaźnika w latach 2008-2011. Największy spadek dotyczył Wrocławia, natomiast najmniejszy podregionu jeleniogórskiego. Również nakłady na środki trwałe były w 2011 r. wyższe o 7% w porównaniu do 2008 r. (odpowiednio 24 881 zł oraz 23 306 zł). Z punktu widzenia analizy rozwoju gospodarczego istotną kwestią pozostaje również zbadanie wewnątrzregionalnych zróżnicowań poszczególnych podregionów, a także rodzajów działalności. Na Dolnym Śląsku największy poziom WDB związany jest z przemysłem i przetwórstwem przemysłowym, o czym decyduje przede wszystkim sytuacja w podregionie legnicko-głogowskim; natomiast na trzecim miejscu znajdują się działalności sekcji G, H, I, J PKD 2007 i niewiele ustępujące im pozostałe usługi (Wykres 1.). Te dwa rodzaje działalności dominują pod względem WDB we Wrocławiu, który wyróżnia się także znacznym na tle pozostałych podregionów poziomem WDB w sferze działalności finansowej i ubezpieczeniowej oraz obsługi rynku nieruchomości (sekcje K i L). Biorąc pod uwagę strukturę pracujących według poszczególnych rodzajów działalności należy zauważyć, że ponad jedna trzecia osób (33,23%) związana była w 2012 r. z przemyłem i budownictwem, natomiast ponad połowa (52%) pracowała w działalnościach usługowych (w tym w handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja stanowił 19,7% natomiast pozostałe usługi skupiały 31,8% pracujących ogółem). 11,1% pracowało w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie, a 4,2% zajmowało się działalnością finansową i ubezpieczeniową. Na tle lat 2009-2011 Rysunek 2 WDB per capita w podregionach Dolnego Śląska w 2011 r. oraz zmiana 2008-2011.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona6 uwidacznia się stałość omawianej struktury bez wyraźnych zmian w obrębie odsetka pracujących w poszczególnych rodzajach działalności w województwie dolnośląskim. Wykres 1 Struktura WDB wg rodzajów działalności w podregionach Dolnego Śląska w 2011 r. Co istotne, udział osób pracujących w sekcji rolnictwo, leśnictwo łowiectwo i rybactwo wśród pracujących ogółem w każdym z podregionów Dolnego Śląska wzrósł w latach 2008-2011, a pierwszą lokatę pod tym względem zajmuje podregion jeleniogórski (Rysunek 3). Także ten podregion, wraz z wrocławskim, wykazał się w 2011 r. największym udziałem badanej grupy zawodowej. Co naturalne, najmniejszy odsetek charakteryzował Wrocław. KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI Na Dolnym Śląsku liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności w latach 2009-2012 ulegała wahaniom, choć należy zauważyć, że w przypadku większości powiatów w ostatnim z badanych lat była wyższa w porównaniu do roku bazowego (Wykres 2). Na tle wszystkich jednostek wyróżnia się dominująca pozycja Wrocławia, a w dalszej kolejności Jeleniej Góry oraz Legnicy i powiatu jeleniogórskiego. Najmniejszą wartość wskaźnik osiągnął w powiecie polkowickim, a także górowskim i lwóweckim, choć w tym ostatnim przypadku rokrocznie następowała poprawa jego poziomu. Na uwagę zasługuje również sytuacja w powiecie wrocławskim, który wyróżnia się największą dynamiką wzrostu badanego wskaźnika. Rysunek 3 Udział osób pracujących w sekcji rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo w liczbie pracujących ogółem w podregionach Dolnego Śląska w 2011 r. oraz zmiana 2008-2011.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona7 Wykres 2 Liczba podmiotów gospodarki narodowej na 10 tys. mieszkańców w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2012. Jednym z ważnych wyznaczników poziomu konkurencyjności gospodarki są nakłady na działalność badawczo-rozwojową, które w regionie stale rosną (Wykres 3). Taka sama tendencja charakteryzuje również nakłady ponoszone przez przedsiębiorstwa, przy czym są one wyższe w sektorze przedsiębiorstw usługowych w porównaniu do przemysłowych – w 2012 r. ponad dwukrotnie, choć jeszcze w 2008 i 2010 r. nakłady w sektorze usług trzykrotnie przekraczały wydatki na ten cel w przemyśle. Co istotne jednak zarówno wśród przedsiębiorstw ogółem, jak i w podziale na rodzaj działalności wydatki na B+R znacząco wzrosły, przy czym najdynamiczniej w przedsiębiorstwach przemysłowych – o ponad 300% (w sektorze usługowym było to 190%, natomiast ogółem 210%). Pozytywną tendencją jest także stały wzrost udziału nakładów w relacji do PKB: w 2008 r. wynosił 0,44%, natomiast w 2011 r. 0,55%, choć nadal jest na niskim poziomie i w każdym z badanych lat był niższy niż średnio w Polsce (0,6% w 2008 r. oraz 0,76% w 2011 r.). Wykres 3 Nakłady na B+R ogółem oraz w sektorze przedsiębiorstw w latach 2008-2012. Nakłady finansowe na działalność B+R można uznać za jeden z aspektów kreowania nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki, lecz nie mniej ważna jest również komercjalizacja innowacyjnych rozwiązań. Analizując udział sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w sprzedaży ogółem w przemyśle w województwie dolnośląskim trzeba wskazać na jego spadek z 14,7% w 2008 r. do 12,4% w 2012 r. (Wykres 4). Biorąc pod uwagę strukturę wielkości przedsiębiorstw największym udziałem wykazały się w 2012 r. największe z nich (ponad 250 pracowników) – 9,8%, w których wskaźnik ten od 2010 r. systematycznie wzrasta. Największą dynamiką wykazały się podmioty zatrudniające od 10 do 49 pracowników (wzrost o 3,3 pkt. proc. w latach 2011-2012), choć względnie wykazywały się najniższym udziałem produkcji nowej i istotnie ulepszonej – 4,2%. Spadek wskaźnika

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona8 miał miejsce w przypadku przedsiębiorstw z liczbą pracowników od 50 do 249 osób. Warto podkreślić silną pozycję regionu pod tym względem w porównaniu do średniej dla Polski w każdym z analizowanych lat, choć w 2012 r. dystans ten uległ zmniejszeniu w stosunku do poprzedniego roku. Wykres 4 Udział sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w przemyśle na Dolnym Śląsku w latach 2009-2012. Dla kondycji gospodarki każdego regionu istotnym aspektem jest zdolność przedsiębiorstw do konkurowania na rynkach zagranicznych, co w przypadku położenia geograficznego Dolnego Śląska wydaje się szczególnie ważne. W 2012 r. udział sprzedaży na eksport w ogólnej wielkości sprzedaży w przedsiębiorstwach przemysłowych wyniósł 4,9% i między 2009 a 2011 r. systematycznie wzrastał (odpowiednio 2,9% oraz 3,3%). Także w 2012 r. po raz pierwszy od czterech lat był wyższy niż średnio w Polsce (4,4%). RYNEK PRACY Wielkość rynku pracy na Dolnym Śląsku w 2012 r. stanowiło 778 249 pracujących i liczba ta była zbliżona do lat 2009-2011. Jedną trzecią pracowników skupiał Wrocław (237 355 osób), natomiast najmniejszym udziałem wykazały się powiaty: górowski (0,9%), milicki (1%) oraz kamiennogórski (1,1%). W odniesieniu do 1 tys. mieszkańców powiatowe rynki pracy są zróżnicowane z dominującą pozycją polkowickiego i w dalszej kolejności Wrocławia, powiatu wrocławskiego oraz Legnicy (Wykres 5). W latach 2009-2012 wskaźnik pracujących był zbliżony i wahał się nieznacznie, nie zmieniając ogólnego obrazu wewnątrzregionalnego zróżnicowania. Wykres 5 Liczba pracujących na 1000 ludności w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2012.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona9 Aktywność na rynku pracy wyrażona wskaźnikiem zatrudnienia w grupie wiekowej 15-64 lata w 2012 r. wyniosła 23,5% i w odniesieniu do lat 2009-2011 zmniejszyła się (odpowiednio 28,6% w 2009 i 2010 r. oraz 25,5% w 2011 r.). Była również niższa niż średnio w kraju – 24,7%. Zróżnicowanie ze względu na stopę bezrobocia stanowi negatyw obrazu wskaźnika osób pracujących, zaznacza się w nim także rola dużych miast jako znaczących rynków pracy. We Wrocławiu oraz powiecie wrocławskim w 2012 r. wynosiła ona niecałe 6%, natomiast w powiecie lubińskim, polkowickim, Legnicy oraz Jeleniej Górze ok. 10% (Wykres 6.). Aż 13 powiatów przekroczyło w 2012 r. 20% stopę bezrobocia, z czego trzy (złotoryjski, górowski i kłodzki) poziom 25%. Na uwagę zasługuje fakt, że tylko w trzech powiatach (bolesławieckim, kamiennogórskim, lubańskim oraz dzierżoniowskim) stopa bezrobocia w 2009 r. była niższa niż w 2012 r., przy czym największy spadek nastąpił w powiecie dzierżoniowskim: -4 pkt. proc. Obraz zróżnicowań wewnętrznych był także zbliżony przy wskaźniku udziału osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym, gdzie najkorzystniejsza sytuacja była we Wrocławiu i powiecie wrocławskim (odpowiednio 4 i 4,7%) oraz lubińskim (6%), natomiast najgorsza w kłodzkim, złotoryjskim i górowskim (odpowiednio 14, 14,1 i 14,5%). Wykres 6 Stopa bezrobocia w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2012. JAKOŚĆ ŻYCIA Na poziom jakości życia składa się szereg wskaźników i uwarunkowań mogących wpływać na komfort życia mieszkańców. Odnoszą się one zarówno do aspektów infrastrukturalnych, takich jak dostęp do sieci komunalnych i sprawnego systemu transportu, jak i opieki zdrowotnej, poziomu zamożności i zagrożenia ubóstwem czy też wykluczeniem społecznym. W regionie dochód do dyspozycji brutto na mieszkańca w 2011 r. wynosił 24 719 zł (Tabela 1) i od 2008 r. stale rósł. Co warto podkreślić, w każdym z badanych lat był on wyższy od średniej dla Polski. Równocześnie zmniejsza się zagrożenie ubóstwem przy utrzymującym się względnie stałym poziomie tego wskaźnika w Polsce. W 2011 r. na Dolnym Śląsku wyniosło ono 12,8%, podczas gdy w 2009 r. jeszcze 15,7% (dla porównania w Polsce odpowiednio 17,7% oraz 17,1%).

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona10 Tabela 1 Dochody do dyspozycji brutto per capita na Dolnym Śląsku i w Polsce w latach 2008-2011. Jednostka terytorialna dochody do dyspozycji brutto na 1 mieszkańca 2008 2009 2010 2011 Polska 20 787 22 021 23 009 24 253 Dolny Śląsk 21 381 22 512 23 709 24 719 Mieszkańcy regionu są coraz lepiej wykształceni: odsetek osób z wykształceniem wyższym wynosił w 2012 r. 15%, w 2009 r. 13%, natomiast w 2010 i 2011 14%. Obraz stanu opieki medycznej może być ujęty za pomocą współczynnika zgonów niemowląt, który w województwie dolnośląskim w 2012 r. wyniósł 6,3‰ i był zbliżony do wartości z lat 2009-2011. Jednocześnie przewyższył on średnią dla kraju: 4,6‰. Biorąc pod uwagę sytuację w poszczególnych powiatach na przestrzeni badanego okresu różnicował się zarówno w czasie, jak i przestrzeni, nie wykazując specyficznego trendu (Wykres 7). Pod względem tej cechy najlepsze okazały się powiaty lubiński i złotoryjski, gdzie w 2012 r. nie odnotowano ani jednego zgonu niemowlęcia, natomiast najmniej korzystna sytuacja miała miejsce w powiecie jaworskim, gdzie wskaźnik zgonów wyniósł 14‰. Wykres 7 Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2012. Długość sieci kanalizacyjnej i wodociągowej w regionie w 2012 r. liczyła odpowiednio 9 290,4 km oraz 14 681,4 km i była wyższa niż w latach 2009-2011. Zróżnicowanie długości infrastruktury komunalnej w poszczególnych latach oraz w powiatach województwa obrazuje Wykres 8 oraz Wykres 9. Wykres 8 Długość sieci wodociągowej w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2012.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona11 Wykres 9 Długość sieci kanalizacyjnej w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2012. W 2012 r. 70,1% mieszkańców regionu korzystało z kanalizacji, natomiast 91,9% z sieci wodociągowej. W latach poprzednich udziały te były nieznacznie mniejsze (w 2009 r. dostęp do kanalizacji posiadało 67,8% mieszkańców, natomiast do wodociągów 91,4%). Dostęp do sieci wodociągowej był zbliżony we wszystkich powiatach regionu, wahając się między 72% w powiecie lwóweckim a 98% w Legnicy, natomiast pod względem odsetka korzystających z sieci kanalizacyjnej wyraźnie już zaznaczało się zróżnicowanie. Najlepszą pozycję zajmował lubiński (92,2%) oraz Wrocław (96,5%), najsłabszą zaś powiaty: strzeliński (36,5%), górowski (37,5%) oraz średzki (39%). Porównując dostęp do obu sieci komunalnych w 2009 oraz 2012 r. sytuacja poprawiła się średnio o 2,7 pkt. proc. odsetka osób korzystających z kanalizacji oraz o 0,6 pkt. proc. z wodociągów, choć należy zauważyć, że mniejsza zmiana jest w tym wypadku spowodowana dość wysokim stanem początkowym. Pod względem udziału osób korzystających z sieci kanalizacyjnej największy przyrost nastąpił w powicie jeleniogórskim: 10,3 pkt. proc., natomiast w przypadku drugiej cechy w kłodzkim: 2,5 pkt. proc. Za pozytywną tendencję można uznać wzrost długości autostrad oraz dróg ekspresowych, choć skala zmiany w obu przypadkach różni się zdecydowanie. Długość dróg ekspresowych w 2012 r. ponad siedmiokrotnie przewyższyła tę z 2009 r. (Tabela 2), tymczasem zmiana długości autostrad wyniosła jedynie 11%, co ostatecznie wpłynęło na niewielki przyrost gęstości obu klas dróg na Dolnym Śląsku (1,4 km/100 km2 w 2012 r.). Długość linii kolejowych w 2012 r. osiągnęła 1779 km, natomiast gęstość, podobnie jak w latach poprzednich, 8,9 km/100 km2. Tabela 2 Podstawowe charakterystyki infrastruktury transportowej Dolnego Śląska w latach 2009-2012. 2009 2010 2011 2012 Długość dróg ekspresowych 7,9 13,0 13,0 59,4 Długość autostrad 199,0 199,2 222,3 221,9 Gęstość dróg ekspresowych i autostrad 1,04 1,06 1,18 1,41 Długość linii kolejowych 1765 1769 1779 1779 Gęstość linii kolejowych 8,8 8,9 8,9 8,9 Liczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców na Dolnym Śląsku spadła z 1,02 w 2009 r. do 0,8 osób w 2012 r. (w 2010 r. – 0,83; w 2011 r. – 0,9). W 2011 r. 14 powiatów znalazło się powyżej średniej regionalnej dla badanej cechy, natomiast rok później było

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona12 to 15 jednostek. Największa śmiertelność notowana była w 2012 r. w powiatach: ząbkowickim (2,62), średzkim (2,5) oraz kamiennogórskim (1,97) (Wykres 9). Najbezpieczniejszymi drogami były zaś te w powiatach: lubańskim (0,18), Legnicy (0,2), jeleniogórskim (0,31) oraz jaworskim (0,38). Wykres 10 Ofiary śmiertelne wypadków drogowych na 10 tys. mieszkańców w powiatach Dolnego Śląska w 2011 oraz 2012 r. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA, TURYSTYKI I KULTURY Na Dolnym Śląsku odsetek dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego w wieku 3-5 lat w tej grupie wiekowej w 2012 r. wynosił 70,2% i był nieznacznie wyższy od średniej dla Polski (69,7%). Jednocześnie na przestrzeni lat 2009-2011 następował jego postępujący wzrost. Jeszcze w 2009 r. 61,3% dzieci objętych było wychowaniem przedszkolnym, w 2010 r. – 63%, natomiast największy wzrost nastąpił w 2011 r., kiedy wskaźnik osiągnął 70%. Pozytywną wymowę tego trendu osłabia jednak fakt, że liczba powiatów znajdująca się poniżej średniej dla regionu utrzymuje się od 2009 r. właściwie na niezmiennym poziomie (w 2009 r. – 23 powiaty, w 2012 r. – 22). Największa zmiana w badanym okresie pod względem tej cechy nastąpiła w powiecie oleśnickim (22 pkt. proc.), natomiast najmniejsza we Wrocławiu i powiecie lubińskim (po 8 pkt. proc.) (Wykres 11). Wykres 11 Zmiana udziału dzieci w wieku 3-5 lat w tej grupie wiekowej objętych wychowaniem przedszkolnym w powiatach Dolnego Śląska w latach 2009-2011.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona13 Biorąc pod uwagę liczbę studentów na 10 tys. mieszkańców na Dolnym Śląsku uwidocznia się jej tendencja spadkowa (Tabela 3). W 2012 r. było 532 osób studiujących, czyli o 15% mniej niż trzy lata wcześniej. Spadek następował systematycznie w każdym z analizowanych lat. Obraz sytuacji zmienia się jednak, kiedy liczba osób studiujących zostanie odniesiona do osób w wieku 19-24 lata. W tym przypadku nie uwidacznia się podobna do wskazanej powyżej tendencja (Tabela 3). Liczba studentów przypadająca na 10 tys. osób ze wskazanej grupy wieku charakteryzuje się względną stałością i w 2012 r. była wyższa niż w którymkolwiek z lat 2009-2011. Zestawienie obu tych cech i opisana rozbieżność trendów unaocznia statystyczną przyczynę zmniejszającej się liczby studentów w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców ogółem, za jaką można uznać wkraczanie w wiek studencki roczników coraz mniej licznych, stąd znaczący spadek wartości wskaźnika począwszy od 2009 roku. Co znamienne jednak wybór wykształcenia wyższego wśród osób między 19 a 24 rokiem życia pozostaje wciąż na podobnym poziomie popularności. Tabela 3 Liczba studentów na 10 tys. mieszkańców oraz osób w wieku 19-24 lata na Dolnym Śląsku w latach 2009-2012. 2009 2010 2011 2012 Studenci ogółem 600 577 549 532 W grupie wieku 19-24 lata 6729 6793 6759 6832 Infrastruktura turystyki wyrażona liczbą miejsc noclegowych w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w odniesieniu do 10 tys. mieszkańców w 2013 r. była na Dolnym Śląsku rozwinięta lepiej niż średnio w kraju, dysponując 201 miejscami (w Polsce 176). W 2010 r. było ich 168 i z roku na rok przybywało. Najwięcej między 2011 a 2012 r.: 33 miejsca (ze 170 do 203), na czym najbardziej zaważył wzrost w tym zakresie w powiecie jeleniogórskim, gdzie pojawiły się 323 nowe miejsca noclegowe. W ujęciu wewnętrznym dominującą pozycję zajmuje wskazany już powiat jeleniogórski z 2662 miejscami noclegowymi na 10 tys. mieszkańców, przewyższając czterokrotnie drugi pod tym względem kłodzki (662 miejsca w 2013 r.). Co oczywiste, najsilniejsze pod względem badanej cechy były powiaty o atrakcyjnym położeniu turystycznym (jeleniogórski, kłodzki, wałbrzyski, milicki) oraz duże miasta (Jelenia Góra, Wrocław, Legnica). Najmniejszą liczbą miejsc dysponował w 2013 r. powiat górowski (15), jako jedyny spośród wszystkich jednostek nie notując żadnej zmiany na przestrzeni lat 2010-2013. Warto również zauważyć, że w dwóch powiatach nastąpiło zmniejszenie się liczby miejsc: milickim (o 46) oraz głogowskim (o 4). Wskaźnik uczestnictwa w kulturze prezentowany poprzez liczbę widzów i słuchaczy w teatrach i instytucjach muzycznych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w 2012 r. wyniósł w regionie 265 osób, co było wynikiem słabszym od średniej w Polsce (277 osób) oraz w porównaniu do lat 2009 i 2010 r., kiedy kształtował się on na poziomie 349 i 331 osób (i przekraczał przeciętną krajową). W stosunku do 2011 r. był jednak nieznacznie wyższy (261 osób). WYKORZYSTANIE FUNDUSZY EUROPEJSKICH W województwie dolnośląskim w ramach projektów finansowanych z funduszy strukturalnych UE uzyskano łączne dofinansowanie w wysokości 16,7 mld zł, realizując projekty na łączną kwotę 33,5 mld zł. Per capita suma dofinansowania wynosiła 11,5 tys. zł. Największą wartość pomocy uzyskały projekty z zakresu transportu (38% łącznej kwoty), natomiast najmniejszą poprawy jakości kapitału ludzkiego (0,1% (Wykres 12). Dofinansowanie projektów transportowych było niemal

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona14 dwukrotnie wyższe niż drugiego w kolejności obszaru dotyczącego badań i rozwoju technologicznego. Największe dofinansowanie uzyskał Wrocław: 6,7 mld zł, najmniejsze zaś powiat lwówecki: 53,8 mln zł. Wykres 12 Struktura dofinansowania wg obszarów interwencji środków z funduszy strukturalnych na Dolnym Śląsku. W przypadku dofinansowania uzyskanego z Funduszu Spójności wyniosło ono 2,3 mld zł i uzyskane zostało w ramach realizacji projektów na łączną kwotę 2,7 mld zł. W przeliczeniu na mieszkańca regionu osiągnęło ono wartość 779 zł. Obszarem wspieranym w największym stopniu był rynek pracy, zatrudnienie i integracja społeczna (skupiający połowę kwoty ogólnego dofinansowania), w najmniejszym zaś wzmocnienie zdolności instytucjonalnych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym (3%) (Wykres 13). Beneficjentem największej puli dofinansowania był powiat kłodzki: 120 mln zł, najmniejszej zaś Legnica, która uzyskała 13 mln zł. Wykres 13 Struktura dofinansowania wg obszarów interwencji środków z Funduszu Spójności zna Dolnym Śląsku.

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona15 ANEKS TABELARYCZNY Tab. 1 Podstawowe dane Ludność Jednostka 2012 r. Polska=100 2012 r. 2010 r. dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 2914362 7,56 2917242 99,90 Podregion jeleniogórski 579635 584020 99,25 Powiat bolesławiecki 90420 90506 99,90 Powiat jaworski 52356 52809 99,14 Powiat jeleniogórski 65129 65234 99,84 Powiat kamiennogórski 45487 46026 98,83 Powiat lubański 56503 57026 99,08 Powiat lwówecki 47661 48072 99,15 Powiat zgorzelecki 93801 94636 99,12 Powiat złotoryjski 45432 45696 99,42 Powiat m. Jelenia Góra 82846 84015 98,61 Podregion legnicko-głogowski 454259 455062 99,82 Powiat głogowski 90386 90315 100,08 Powiat górowski 36625 36845 99,40 Powiat legnicki 54825 54582 100,45 Powiat lubiński 106818 106973 99,86 Powiat polkowicki 63183 62930 100,40 Powiat m. Legnica 102422 103417 99,04 Podregion wałbrzyski 678907 685606 99,02 Powiat dzierżoniowski 105284 106174 99,16 Powiat kłodzki 165948 167697 98,96 Powiat świdnicki 161737 162386 99,60 Powiat wałbrzyski 177604 180209 98,55 Powiat ząbkowicki 68334 69140 98,83 Podregion wrocławski 570373 561863 101,51 Powiat milicki 37467 37529 99,83 Powiat oleśnicki 105954 105320 100,60 Powiat oławski 75528 74696 101,11 Powiat strzeliński 44547 44760 99,52 Powiat średzki 52108 51548 101,09 Powiat trzebnicki 82552 81461 101,34 Powiat wołowski 47708 47956 99,48 Powiat wrocławski 124509 118593 104,99 Podregion m. Wrocław 631188 630691 100,08

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona16 Powierzchnia Jednostka 2013 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2013 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 19947 6,38 19947 100 Gęstość zaludnienia Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 146 118,70 146 100 Podregion jeleniogórski 104 105 99,05 Powiat bolesławiecki 69 69 100 Powiat jaworski 90 91 98,90 Powiat jeleniogórski 104 104 100 Powiat kamiennogórski 115 116 99,14 Powiat lubański 132 133 99,25 Powiat lwówecki 67 68 98,53 Powiat zgorzelecki 112 113 99,12 Powiat złotoryjski 79 79 100 Powiat m. Jelenia Góra 759 769 98,70 Podregion legnicko-głogowski 131 131 100 Powiat głogowski 204 204 100 Powiat górowski 50 50 100 Powiat legnicki 74 73 101,37 Powiat lubiński 150 150 100 Powiat polkowicki 81 81 100 Powiat m. Legnica 1820 1837 99,07 Podregion wałbrzyski 162 164 98,78 Powiat dzierżoniowski 220 222 99,10 Powiat kłodzki 101 102 99,02 Powiat świdnicki 218 219 99,54 Powiat wałbrzyski 345 350 98,57 Powiat ząbkowicki 85 86 98,84 Podregion wrocławski 89 87 102,30 Powiat milicki 52 52 100 Powiat oleśnicki 101 100 101 Powiat oławski 144 143 100,70 Powiat strzeliński 72 72 100 Powiat średzki 74 73 101,37 Powiat trzebnicki 81 79 102,53 Powiat wołowski 71 71 100 Powiat wrocławski 111 106 104,72

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona17 Podregion m. Wrocław 2156 2154 100,09 Wskaźnik urbanizacji Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 69,6 115,04 69,9 1,0 Tab. 2 Podstawowe dane makroekonomiczne PKB Jednostka 2011 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 131098 8,58 120143 109,12 PKB per capita Jednostka 2011 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 DOLNOŚLĄSKIE 44961 113,35 41194 3767,0 PKB per capita w PPS UE-28=100 Jednostka 2011 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 DOLNOŚLĄSKIE 74 113,85 71 3,0 WDB na 1 pracującego w zł Jednostka 2011 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 DOLNOŚLĄSKIE 112350 116,71 104256 8094,0 Nakłady brutto na środki trwałe Jednostka 2011 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 24881 25,85 104256 23,87

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Tab. 3 Struktura gospodarki Struktura WDB wg rodzajów działalności Jednostka 2011 r. Polska=100 2010 r. dynamika 2010-2011 (2010=100) 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 DOLNOŚLĄSKIE 2385 42340 33571 8337 26699 10211 25192 4,46 12,34 12,98 7,75 6,89 7,55 8,00 1959 37500 29211 7951 25005 9557 23844 121,75 112,91 114,93 104,85 106,77 106,84 105,65 Podregion jeleniogórski 558 5535 2574 1169 4061 1152 3854 458 4884 2364 1076 3901 1142 3651 121,83 113,33 108,88 108,64 104,10 100,88 105,56 Podregion legnickogłogowski 432 18805 15244 1540 3612 1516 3589 355 16254 12701 1541 3420 1485 3390 121,69 115,69 120,02 99,94 105,61 102,09 105,87 Podregion wałbrzyski 512 5517 4715 1175 4580 1547 4321 421 4823 4066 1151 4478 1540 4154 121,62 114,39 115,96 102,09 102,28 100,45 104,02 Podregion wrocławski 861 7475 6971 1577 4241 938 3122 707 6570 6120 1369 3828 860 2906 121,78 113,77 113,91 115,19 110,79 109,07 107,43 Podregion Wrocław 22 5007 4067 2876 10204 5058 10305 18 4969 3960 2813 9379 4530 9742 122,22 100,76 102,70 102,24 108,80 111,66 105,78 Struktura pracujących wg rodzajów działalności Jednostka 2012 r Polska=100 2010 r. dynamika 2010-2012 (2010=100) 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 DOLNOŚLĄSKIE 86476 258575 153092 32316 247790 3,66 8,62 7,57 7,53 8,00 86707 262839 150820 34516 247900 99,73 98,38 101,51 93,63 99,96 Podregion jeleniogórski 20946 43127 19695 3084 38946 21052 44416 20824 3270 38538 99,50 97,10 94,58 94,31 101,06 Powiat bolesławiecki 4375 8923 3165 382 4690 4383 8322 3073 394 4553 99,82 107,22 102,99 96,95 103,01 Powiat jaworski 2908 3200 1084 233 2811 2918 3152 1141 208 2930 99,66 101,52 95,00 112,02 95,94 Powiat jeleniogórski 1411 3485 2118 234 3225 1403 3550 1541 194 3428 100,57 98,17 137,44 120,62 94,08 Powiat kamiennogórski 1800 3339 869 223 2703 1826 3471 1145 232 2394 98,58 96,20 75,90 96,12 112,91 Powiat lubański 2622 2869 1653 332 3405 2633 2784 1791 286 3495 99,58 103,05 92,29 116,08 97,42 Powiat lwówecki 2816 2532 1007 254 2227 2847 2515 1306 274 2156 98,91 100,68 77,11 92,70 103,29 Powiat zgorzelecki 1828 9371 4425 473 5969 1870 10561 4466 584 6158 97,75 88,73 99,08 80,99 96,93 Powiat złotoryjski 2825 2242 859 200 2601 2808 2408 851 199 2671 100,61 93,11 100,94 100,50 97,38 Powiat m. Jelenia Góra 361 7166 4515 753 11315 364 7653 5510 899 10753 99,18 93,64 81,94 83,76 105,23 Podregion legnicko-głogowski 14596 53747 21867 3366 37053 14548 53229 21160 3766 38536 100,33 100,97 103,34 89,38 96,15 Powiat głogowski 2065 7583 3833 730 5989 2092 8114 3665 731 6151 98,71 93,46 104,58 99,86 97,37

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Struktura pracujących wg rodzajów działalności Jednostka 2012 r Polska=100 2010 r. dynamika 2010-2012 (2010=100) 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Powiat górowski 3468 1105 575 124 1751 3361 1251 615 149 1888 103,18 88,33 93,50 83,22 92,74 Powiat legnicki 3426 2672 1674 177 2330 3451 2475 1373 258 2357 99,28 107,96 121,92 68,60 98,85 Powiat lubiński 2606 10457 5832 696 8604 2614 10456 5552 797 9093 99,69 100,01 105,04 87,33 94,62 Powiat polkowicki 2707 21093 3025 447 3682 2711 19656 3018 474 3516 99,85 107,31 100,23 94,30 104,72 Powiat m. Legnica 324 10837 6928 1192 14697 319 11277 6937 1357 15531 101,57 96,10 99,87 87,84 94,63 Podregion wałbrzyski 18293 49563 21373 3771 42122 18348 50790 22262 4276 42779 99,70 97,58 96,01 88,19 98,46 Powiat dzierżoniowski 2341 7326 2756 518 4884 2332 7395 2830 574 5130 100,39 99,07 97,39 90,24 95,20 Powiat kłodzki 5290 6855 4553 1058 11397 5295 7764 4656 1239 11829 99,91 88,29 97,79 85,39 96,35 Powiat świdnicki 4632 18200 5100 740 8939 4657 17696 5173 893 9148 99,46 102,85 98,59 82,87 97,72 Powiat wałbrzyski 1565 13541 6743 1163 13209 1605 13956 7392 1237 13217 97,51 97,03 91,22 94,02 99,94 Powiat ząbkowicki 4465 3641 2221 292 3693 4459 3979 2211 333 3455 100,13 91,51 100,45 87,69 106,89 Podregion wrocławski 30678 63783 22586 1956 30332 30860 64145 22170 2033 29270 99,41 99,44 101,88 96,21 103,63 Powiat milicki 2263 2637 703 128 2368 2140 2784 626 121 2255 105,75 94,72 112,30 105,79 105,01 Powiat oleśnicki 5525 9633 3516 433 5162 5651 10129 3423 457 5060 97,77 95,10 102,72 94,75 102,02 Powiat oławski 2638 13281 2901 416 3969 2664 12460 2905 417 3920 99,02 106,59 99,86 99,76 101,25 Powiat strzeliński 3143 2385 1068 201 2688 3225 2639 1172 205 2564 97,46 90,38 91,13 98,05 104,84 Powiat średzki 2870 6007 1161 97 2062 2897 5641 1161 111 2076 99,07 106,49 100,00 87,39 99,33 Powiat trzebnicki 5295 5246 2242 300 4091 5272 5101 1991 310 3979 100,44 102,84 112,61 96,77 102,81 Powiat wołowski 2681 3751 1139 158 3437 2666 3692 1117 180 3488 100,56 101,60 101,97 87,78 98,54 Powiat wrocławski 6263 20843 9856 223 6555 6345 21699 9775 232 5928 98,71 96,06 100,83 96,12 110,58 Podregion m. Wrocław 1963 48355 67571 20139 99337 1899 50259 64404 21171 98777 103,37 96,21 104,92 95,13 100,57

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona20 Tab. 4 Konkurencyjność gospodarki Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. ludności Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 DOLNOŚLĄSKIE 1156 112,02 1135 21,0 Podregion jeleniogórski 1046 1035 11,0 Powiat bolesławiecki 855 838 17,0 Powiat jaworski 921 945 -24,0 Powiat jeleniogórski 1280 1282 -2,0 Powiat kamiennogórski 968 947 21,0 Powiat lubański 1007 991 16,0 Powiat lwówecki 811 783 28,0 Powiat zgorzelecki 922 917 5,0 Powiat złotoryjski 990 978 12,0 Powiat m. Jelenia Góra 1523 1499 24,0 Podregion legnicko-głogowski 954 962 -18,0 Powiat głogowski 920 938 -8,0 Powiat górowski 743 752 -9,0 Powiat legnicki 844 830 14,0 Powiat lubiński 927 925 2,0 Powiat polkowicki 711 722 -11,0 Powiat m. Legnica 1298 1310 -9,0 Podregion wałbrzyski 1066 1058 8,0 Powiat dzierżoniowski 990 982 8,0 Powiat kłodzki 1058 1054 4,0 Powiat świdnicki 1109 1094 15,0 Powiat wałbrzyski 1136 1132 4,0 Powiat ząbkowicki 915 912 3,0 Podregion wrocławski 973 944 29,0 Powiat milicki 892 851 41,0 Powiat oleśnicki 908 906 2,0 Powiat oławski 959 958 9,0 Powiat strzeliński 825 813 12,0 Powiat średzki 952 959 -7,0 Powiat trzebnicki 1017 1014 3,0 Powiat wołowski 806 800 6,0 Powiat wrocławski 1158 1053 105,0 Podregion m. Wrocław 1665 1608 57,0 Nakłady na B+R w relacji do PKB, w tym nakłady przedsiębiorstw Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 DOLNOŚLĄSKIE - w relacji do PKB 0,55 72,37 0,52 0,03 DOLNOŚLĄSKIE - przedsiębiorstwa 494,5 9,26 217,9 276,6 Udział sprzedaży wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych w sprzedaży ogółem w przemyśle Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.]

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona21 DOLNOŚLĄSKIE 8,65 70,04 6,52 2,13 Udział sprzedaży na eksport w sprzedaży ogółem w przedsiębiorstwach przemysłowych Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 4,88 111,93 2,51 2,37 Tab. 5 Rynek pracy Pracujący w gospodarce narodowej Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 778249 7,13 782782 99,42 Podregion jeleniogórski 125798 128100 98,20 Powiat bolesławiecki 21535 20725 103,91 Powiat jaworski 10236 10349 98,91 Powiat jeleniogórski 10473 10116 103,53 Powiat kamiennogórski 8934 9068 98,52 Powiat lubański 10881 10989 99,02 Powiat lwówecki 8836 9098 97,12 Powiat zgorzelecki 22066 23639 93,35 Powiat złotoryjski 8727 8937 97,65 Powiat m. Jelenia Góra 24110 25179 95,75 Podregion legnicko-głogowski 130629 131239 99,54 Powiat głogowski 20200 20753 97,34 Powiat górowski 7023 7264 96,68 Powiat legnicki 10279 9914 103,68 Powiat lubiński 28195 28512 98,89 Powiat polkowicki 30954 29375 105,38 Powiat m. Legnica 33978 35421 95,93 Podregion wałbrzyski 135122 138455 97,59 Powiat dzierżoniowski 17825 18261 97,61 Powiat kłodzki 29153 30783 94,70 Powiat świdnicki 37611 37567 100,12 Powiat wałbrzyski 36221 37407 96,83 Powiat ząbkowicki 14312 14437 99,13 Podregion wrocławski 149335 148478 100,58 Powiat milicki 8099 7926 102,18 Powiat oleśnicki 24269 24720 98,18 Powiat oławski 23205 22366 103,75 Powiat strzeliński 9485 9805 96,74 Powiat średzki 12197 11886 102,62 Powiat trzebnicki 17174 16653 103,13 Powiat wołowski 11166 11143 100,21 Powiat wrocławski 43740 43979 99,46 Podregion m. Wrocław 237365 236510 100,36 Pracujący na 1000 ludności Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona22 DOLNOŚLĄSKIE 267,0392 94,31 268,3295 -1,29 Podregion jeleniogórski 217,0297 219,3418 -3,21 Powiat bolesławiecki 238,1663 228,9903 9,18 Powiat jaworski 195,5077 195,9704 -0,46 Powiat jeleniogórski 160,8039 155,0725 5,73 Powiat kamiennogórski 196,4078 197,0191 -0,61 Powiat lubański 192,5738 192,7016 -0,13 Powiat lwówecki 185,3927 189,2578 -3,87 Powiat zgorzelecki 235,2427 249,7887 -14,55 Powiat złotoryjski 192,0893 195,5751 -3,49 Powiat m. Jelenia Góra 291,0219 299,6965 -8,67 Podregion legnicko-głogowski 287,565 288,3981 -0,83 Powiat głogowski 223,4859 229,7846 -6,3 Powiat górowski 191,7543 197,1502 -5,4 Powiat legnicki 187,4875 181,635 5,85 Powiat lubiński 263,9536 266,5345 -2,58 Powiat polkowicki 489,9103 466,7885 23,12 Powiat m. Legnica 331,7451 342,5066 -10,76 Podregion wałbrzyski 199,0287 201,9454 -2,92 Powiat dzierżoniowski 169,304 171,9913 -2,69 Powiat kłodzki 175,6755 183,5632 -7,89 Powiat świdnicki 232,5442 231,3438 1,20 Powiat wałbrzyski 203,9425 207,5756 -3,63 Powiat ząbkowicki 209,4419 208,8082 0,63 Podregion wrocławski 261,8199 264,2601 -2,44 Powiat milicki 216,1636 211,1967 4,97 Powiat oleśnicki 229,0522 234,7133 -5,66 Powiat oławski 307,2371 299,427 7,81 Powiat strzeliński 212,9212 219,0572 -6,14 Powiat średzki 234,0715 230,5812 3,49 Powiat trzebnicki 208,0386 204,4291 3,61 Powiat wołowski 234,0488 232,3588 1,69 Powiat wrocławski 351,2999 370,8398 -19,54 Podregion m. Wrocław 376,0607 375,0014 1,06 Wskaźnik zatrudnienia 15-64 Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 23,5 95,14 28,6 -5,10 Stopa bezrobocia ogółem Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 13,5 100,75 13,1 0,40 Podregion jeleniogórski 18,4 18,5 -1,0 Powiat bolesławiecki 13,9 14,9 1,0 Powiat jaworski 25 23,6 1,40 Powiat jeleniogórski 20,8 22,9 -2,10

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona23 Powiat kamiennogórski 22,8 22,1 0,70 Powiat lubański 23,1 24,7 -1,60 Powiat lwówecki 25,6 24,7 0,90 Powiat zgorzelecki 14,4 13,2 1,20 Powiat złotoryjski 27,5 26,6 0,90 Powiat m. Jelenia Góra 10,1 10,9 -0,80 Podregion legnicko-głogowski 13,3 12,4 0,90 Powiat głogowski 15,7 14,6 1,10 Powiat górowski 27,9 26,6 1,30 Powiat legnicki 21,6 20 1,60 Powiat lubiński 10,6 9,7 0,90 Powiat polkowicki 9,1 9,6 -0,50 Powiat m. Legnica 10,5 9,2 1,30 Podregion wałbrzyski 21,1 20 1,10 Powiat dzierżoniowski 20,5 22,3 -1,80 Powiat kłodzki 27,1 24,7 2,40 Powiat świdnicki 15,3 13,8 1,50 Powiat wałbrzyski 20,9 19,1 1,80 Powiat ząbkowicki 22,8 22,7 0,10 Podregion wrocławski 13,1 12,5 0,60 Powiat milicki 17,9 17,6 0,30 Powiat oleśnicki 16 16,1 -0,10 Powiat oławski 11,9 11,4 0,50 Powiat strzeliński 18,8 17,3 1,50 Powiat średzki 14 13,5 0,50 Powiat trzebnicki 14,5 13,6 0,90 Powiat wołowski 22,3 21 1,30 Powiat wrocławski 5,7 5 0,70 Podregion m. Wrocław 5,7 5,5 0,20 Stopa bezrobocia w wieku produkcyjnym Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 8,3 95,40 7,8 0,50 Podregion jeleniogórski 9,8 9,8 0,00 Powiat bolesławiecki 7,5 7,7 -0,20 Powiat jaworski 12,8 11,9 0,90 Powiat jeleniogórski 9,6 10,1 -0,50 Powiat kamiennogórski 11,7 11,2 0,50 Powiat lubański 11,8 12,6 -0,80 Powiat lwówecki 12,6 11,9 0,70 Powiat zgorzelecki 7,5 6,9 0,60 Powiat złotoryjski 14,1 13,6 0,50 Powiat m. Jelenia Góra 7 7,4 -0,40 Podregion legnicko-głogowski 8,3 7,5 0,80

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona24 Powiat głogowski 8,1 7,4 0,70 Powiat górowski 14,5 13,9 0,60 Powiat legnicki 10,2 8,9 1,30 Powiat lubiński 6 5,3 0,70 Powiat polkowicki 8,2 8,3 -0,10 Powiat m. Legnica 7,6 6,5 1,10 Podregion wałbrzyski 11 10,3 0,70 Powiat dzierżoniowski 9,6 10,7 -1,10 Powiat kłodzki 14 12,6 1,40 Powiat świdnicki 8,5 7,4 1,10 Powiat wałbrzyski 11 9,8 1,20 Powiat ząbkowicki 12,2 12 0,20 Podregion wrocławski 7,7 7,2 0,50 Powiat milicki 9,9 9,2 0,70 Powiat oleśnicki 8,7 8,9 -0,20 Powiat oławski 7,9 7,2 0,70 Powiat strzeliński 9,7 8,9 0,80 Powiat średzki 7,5 7 0,50 Powiat trzebnicki 7,3 6,6 0,70 Powiat wołowski 12,4 11,4 1,00 Powiat wrocławski 4 3,6 0,40 Podregion m. Wrocław 4,7 4,2 0,50 Tab. 6 Jakość życia Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 DOLNOŚLĄSKIE 6,3 136,96 6,1 0,20 Podregion jeleniogórski 5,5 5,4 0,10 Powiat bolesławiecki 1,2 2,2 -1,00 Powiat jaworski 14,3 9,1 5,20 Powiat jeleniogórski 10,8 5,3 5,50 Powiat kamiennogórski 7,8 0,0 7,80 Powiat lubański 0,0 7,8 -7,80 Powiat lwówecki 4,9 7,0 -2,10 Powiat zgorzelecki 6,1 3,3 2,80 Powiat złotoryjski 0,0 6,0 -6,00 Powiat m. Jelenia Góra 6,4 9,6 -3,20 Podregion legnicko-głogowski 5,6 6,6 -1,00 Powiat głogowski 3,1 6,6 -3,50 Powiat górowski 10,5 4,7 5,80 Powiat legnicki 9,3 6,9 2,40 Powiat lubiński 2,9 6,2 -3,30 Powiat polkowicki 6,2 6,8 -0,60 Powiat m. Legnica 6,4 7,6 -1,20

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona25 Podregion wałbrzyski 7,0 5,9 1,10 Powiat dzierżoniowski 4,5 7,3 -2,80 Powiat kłodzki 5,8 6,0 -0,20 Powiat świdnicki 9,0 4,5 4,50 Powiat wałbrzyski 7,7 4,9 2,80 Powiat ząbkowicki 7,4 9,8 -2,40 Podregion wrocławski 7,8 6,0 -1,80 Powiat milicki 9,7 2,3 7,40 Powiat oleśnicki 6,7 6,5 0,20 Powiat oławski 5,1 10,8 -5,70 Powiat strzeliński 11,1 4,2 6,90 Powiat średzki 7,5 5,4 2,10 Powiat trzebnicki 9,4 5,7 3,70 Powiat wołowski 8,8 2,2 6,60 Powiat wrocławski 7,4 5,9 1,50 Podregion m. Wrocław 5,2 6,7 -1,50 Udział ludności z wykształceniem wyższym Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 15,1 94,92 13,9 1,11 Dochody do dyspozycji brutto na mieszkańca w sektorze gospodarstw domowych Jednostka 2011r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 24719 101,92 23709 104,26 Stopa zagrożenia ubóstwem po uwzględnieniu transferów społecznych Jednostka 2011r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2011 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 12,8 72,32 15,9 -3,10 Tab. 7 Infrastruktura transportowa Autostrady i drogi ekspresowe - długość Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE - autostrady 221,9 16,26 199,2 111,40 DOLNOŚLĄSKIE - drogi ekspresowe 59,4 5,64 13,0 456,92 Autostrady i drogi ekspresowe - gęstość Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 1,41 183,12 1,06 133,02 Linie kolejowe - długość i gęstość Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE - długość 1779 8,85 1769 100,57 DOLNOŚLĄSKIE - gęstość 8,9 139,06 8,9 100,00 Ofiary śmiertelne wypadków drogowych na 10 tys. ludności Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 DOLNOŚLĄSKIE 0,82 88,36 0,83 -0,01 Tab. 8 Infrastruktura komunalna Sieć wodociągowa - długość

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona26 Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 14681,4 5,19 14429,5 101,75 Podregion jeleniogórski 3579,3 3445,5 103,88 Powiat bolesławiecki 671,6 652,2 102,97 Powiat jaworski 317,5 331,0 95,92 Powiat jeleniogórski 463,6 437,1 106,06 Powiat kamiennogórski 268,0 266,6 100,53 Powiat lubański 334,9 325,4 102,92 Powiat lwówecki 322,3 326,1 98,83 Powiat zgorzelecki 590,0 565,7 104,30 Powiat złotoryjski 281,4 283,7 99,19 Powiat m.Jelenia Góra 330,0 257,7 128,06 Podregion legnicko-głogowski 2498,0 2537,2 98,45 Powiat głogowski 401,7 388,7 103,34 Powiat górowski 389,1 386,1 100,78 Powiat legnicki 556,4 601,0 92,58 Powiat lubiński 480,5 462,8 103,82 Powiat polkowicki 480,2 511,4 93,90 Powiat m.Legnica 190,1 187,2 101,55 Podregion wałbrzyski 2693,7 2625,2 102,61 Powiat dzierżoniowski 327,4 323,7 101,14 Powiat kłodzki 745,5 727,7 102,45 Powiat świdnicki 739,8 676,3 109,39 Powiat wałbrzyski 511,3 492,4 103,84 Powiat ząbkowicki 369,7 405,1 91,26 Podregion wrocławski 4614,7 4557,9 101,25 Powiat milicki 360,9 358,8 100,59 Powiat oleśnicki 836,7 762,3 109,76 Powiat oławski 345,2 449,6 76,78 Powiat strzeliński 348,2 330,6 105,32 Powiat średzki 448,5 452,7 99,07 Powiat trzebnicki 725,3 708,3 102,40 Powiat wołowski 301,2 309,2 97,41 Powiat wrocławski 1248,7 1186,4 105,25 Podregion m. Wrocław 1295,7 1263,7 102,53 Sieć wodociągowa - odsetek korzystających Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 [pkt. proc.] DOLNOŚLĄSKIE 91,9 104,55 91,5 0,40 Podregion jeleniogórski 86,7 86,2 0,50 Powiat bolesławiecki 91,9 91,4 0,50 Powiat jaworski 87,2 86,7 0,50 Powiat jeleniogórski 77,0 75,6 1,40 Powiat kamiennogórski 87,8 87,4 0,40 Powiat lubański 77,9 77,1 0,80

Projekt „Dolnośląskie Obserwatorium Rozwoju Terytorialnego” współfinansowany jest z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 Strona27 Powiat lwówecki 72,0 72,1 -0,10 Powiat zgorzelecki 93,3 93,2 0,10 Powiat złotoryjski 83,0 82,9 0,10 Powiat m. Jelenia Góra 96,8 96,2 0,60 Podregion legnicko-głogowski 96,1 96,0 0,10 Powiat głogowski 96,9 96,7 0,20 Powiat górowski 92,4 92,3 0,10 Powiat legnicki 89,7 89,3 0,40 Powiat lubiński 98,3 98,2 0,10 Powiat polkowicki 96,0 95,9 0,10 Powiat m.Legnica 98,0 98,2 -0,20 Podregion wałbrzyski 89,6 88,8 0,80 Powiat dzierżoniowski 87,0 86,8 0,20 Powiat kłodzki 84,2 81,8 2,40 Powiat świdnicki 93,8 93,5 0,30 Powiat wałbrzyski 94,9 94,8 0,10 Powiat ząbkowicki 83,0 82,5 0,50 Podregion wrocławski 91,7 91,1 0,60 Powiat milicki 87,0 86,8 0,20 Powiat oleśnicki 91,3 90,4 0,90 Powiat oławski 93,7 93,5 0,20 Powiat strzeliński 89,8 89,5 0,30 Powiat średzki 95,0 94,9 0,10 Powiat trzebnicki 92,3 92,0 0,30 Powiat wołowski 93,9 93,8 0,10 Powiat wrocławski 90,1 88,7 1,40 Podregion m. Wrocław 96,5 96,2 0,30 Sieć kanalizacyjna - długość Jednostka 2012 r. Polska=100 2010 dynamika 2010-2012 (2010=100) DOLNOŚLĄSKIE 9290,4 7,40 8248,6 112,63 Podregion jeleniogórski 2661,0 2293,8 116,01 Powiat bolesławiecki 669,2 598,4 111,83 Powiat jaworski 268,1 216,9 123,61 Powiat jeleniogórski 445,7 351,8 126,69 Powiat kamiennogórski 160,9 134,7 119,45 Powiat lubański 207,4 193,9 106,96 Powiat lwówecki 198,4 186,0 106,67 Powiat zgorzelecki 253,4 219,4 115,50 Powiat złotoryjski 226,0 197,3 114,55 Powiat m.Jelenia Góra 231,9 195,4 118,68 Podregion legnicko-głogowski 1961,8 1882,8 104,20 Powiat głogowski 290,2 263,8 110,01 Powiat górowski 62,2 50,5 123,17

Made with FlippingBook

RkJQdWJsaXNoZXIy MjUxOTg3