Załącznik nr 2 Wykaz wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji
Analiza systemów zarządzania energią elektryczną i jej magazynowania Opracowanie zrealizowane w ramach części diagnostycznej „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” WROCŁAW, GRUDZIEŃ 2020
1 Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW ............................................................................................................ 3 WPROWADZENIE .............................................................................................................. 6 1 Potrzeba transformacji gospodarki i społeczeństwa w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej ..................................................................................................................... 9 1.1 Wnioski ...................................................................................................................... 22 2 Analiza i ocena obecnego systemu zarządzania siecią elektroenergetyczną oraz określenie kierunku zmian związanych z cyfryzacją procesu zarządzania siecią i rosnącym udziałem prosumentów .................................................................................................. 22 2.1 Pojęcie systemu elektroenergetycznego................................................................... 22 2.2 Struktura Krajowego Systemu Elektroenergetycznego............................................. 23 2.3 Obecna struktura elektroenergetycznej sieci przesyłowej województwa dolnośląskiego ...................................................................................................................... 31 2.4 Plany rozwoju operatorów infrastruktury energetycznej na terenie Dolnego Śląska – sieć przesyłowa oraz sieć dystrybucyjna .............................................................................. 41 2.4.1 Sieć przesyłowa - Operator Systemu Przesyłowego, Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. ...................................................................................................... 41 2.4.2 Sieć dystrybucyjna – operatorzy systemów dystrybucyjnych ............................... 54 2.5 Stan techniczny sieci elektroenergetycznej i jej zdolność przyłączeniowa odbiorców/prosumentów oraz generacji rozproszonej, w tym generacji OZE.................... 75 2.6 Przedstawienie schematu działania systemu elektroenergetycznego na Dolnym Śląsku na przykładzie układu zasilania Wrocławia ............................................................... 76 2.7 Ocena obecnego systemu zarządzania siecią elektroenergetyczną .......................... 82 2.8 Wnioski ...................................................................................................................... 86
3 Dostępne technologie magazynowania energii elektrycznej i możliwość ich zastosowania w urządzeniach przyłączanych do sieci elektroenergetycznych ................... 89 3.1 Akumulowanie i magazynowanie energii .................................................................. 89 3.2 Urządzenia magazynujące energię elektryczną (technologie, układy hybrydowe etc.) 97 3.2.1 Charakterystyka różnych rozwiązań elastycznych ................................................. 97 3.3 Technologie magazynowania stosowane w Polsce i na Dolnym Śląsku .................. 103 3.4 Zastosowanie rozwiązań zarządzających siecią/ mikrosiecią zintegrowaną z urządzeniami magazynującymi energię elektryczną .......................................................... 104 3.5 Wnioski .................................................................................................................... 108 4 Zarządzanie popytem na energię elektryczną i elastycznością systemu ....................109 4.1 Zarządzanie energią elektryczną w celu wykorzystania elastyczności systemu ..... 109 4.1.1 DSR definicja ........................................................................................................ 111 4.1.2 Plany PSE w zakresie DSR..................................................................................... 111 4.1.3 Planowane zmiany w regulacji usług redukcji zapotrzebowania na moc ............ 116 4.1.4 Utworzenia Operatora Informacji Rynku Energii................................................. 117 4.2 Infrastruktura związana z rozwojem elektromobilności/elektryfikacji ................... 118 4.3 Integracja źródeł rozproszonych – prosumenci, fotowoltaika, klastry energii ....... 121 4.3.1 Prosumenci .......................................................................................................... 123 4.3.2 Fotowoltaika ........................................................................................................ 124 4.3.3 Klastry energii ...................................................................................................... 136 4.4 Wnioski .................................................................................................................... 138 5 Podsumowanie analizy i rekomendacje ...................................................................139 5.1 Znaczenie ambicji klimatycznych Unii Europejskiej dla Dolnego Śląska ................. 139 5.2 Warunki osiągnięcia statusu województwa neutralnego klimatycznie do 2050 roku 143 5.3 Rekomendacje dotyczące mechanizmów oraz sposobu rozdysponowania wsparcia finansowego na transformację energetyczną Dolnego Śląska ........................................... 144
3 WYKAZ SKRÓTÓW ACAES – ang. Adiabatic Compressed Air Energy Storage - Adiabatyczny magazyn energii sprężonego powietrza B+R – Działalność badawczo-rozwojowa BTM – ang. behind-the-meter– skierowane głównie do właścicieli domów jednorodzinnych i tam też instalowane, umożliwiają przechowywanie nadwyżki energii z paneli PV przy niskiej konsumpcji prądu i uruchamianie jej w sytuacjach, gdy konsumpcja ta rośnie; CAES – ang. Compressed Air Energy Storage - Magazynowanie sprężonego powietrza CCGT – ang. Combined Cycle Gas Turbine - Układ Gazowo-parowy z Turbina Gazową DC – ang. Direct Current - Prąd stały DoD - ang. Depth of Discharge - Głębokość rozładowania, to parametr określający jak głęboko akumulator jest rozładowany DSM - ang. Demand Side Management – Zarządzanie popytem DSR – ang. Demand Side Respon - Reakcja strony popytowej EBITDA – ang. Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization - Zysk Przed Potrąceniem Kosztów Finansowych, Podatków i Amortyzacji EC – Elektrociepłownia ENTSO-e – ang. European Network of Transmission System Operators for Electricity – Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej EU DSO – ang. European Union Distribution System Operator – Europejski Operator Systemu Dystrybucyjnego FTM – ang. front-of-the-meter – magazyny sieciowe, przyłączane do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej, stanowiące wsparcie dla utrzymania bezpieczeństwa systemu i stabilizacji parametrów całego systemu; GIS – ang. Geographic Information System - System Informacji Geograficznej GPRS - ang. General Packet Radio Service – Ogólne Usługi Pakietowe GPZ – Główne Punkty Zasilania
GSM - ang. Global System for Mobile Communications – Globalny System Komunikacji Mobilnej IRiESP – Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej IT – ang. Information Technology – Technologia Informacyjna KIKE – Krajowa Izba Klastrów Energii KJW – Krajowa Jednostka Wytwórcza KSE – Krajowy System Elektroenergetyczny LAES – ang. Liquid Air Energy Storage - Magazynowani ciekłego powietrza MFW – Morskie Farmy Wiatrowe MUZa – Modernizacja Układów Zasilania nN – Sieci niskiego napięcia NN – Najwyższego Napięcia OSD – Operator Systemu Dystrybucyjnego OSDn - Operator Systemu Dystrybucyjnego, którego sieć dystrybucyjna nie posiada bezpośredniego połączenia z siecią przesyłową OSP OSDp - Operator Systemu Dystrybucyjnego, którego sieć dystrybucyjna posiada bezpośrednie połączenie z siecią przesyłową OSP. OSGP – ang. Open Smart Grid Protocol - Otwarty Protokół Komunikacyjny Sieci Smart Grid OSP – Operator Systemu Przesyłowego OZE – Odnawialne Zasoby Energii P2G – ang. Power-to-Gas - System przetwarzania energii elektrycznej w gaz umożliwia masowe magazynowanie energii odnawialnej PCM – ang. Phase Change Material - Materiały zmiennofazowe akumulujące ciepło PEP2030 / PEP – Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku PGE/ PGE S.A – Polska Grupa Energetyczna S.A PHS – ang. Pumped Hydro Storage – Elektrownia szczytowo-pompowa PKP – Polskie Koleje Państwowe
5 PLC - ang. Programmable Logic Controller - Programowalny Sterownik Logiczny PRSP – Plan Rozwoju Sieci Przesyłowej PRSP - Projekt planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną PSE / PSE S.A– Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. PZI - Plan zamierzeń inwestycyjnych PZI – Plan Zamierzeń Inwestycyjnych SMES – ang. Superconducting Magnetic Energy Storage - Nadprzewodzący magazyn energii magnetycznej SN – Sieci średniego napięcia STES – ang. Sensible Thermal Energy Storage - Cewki nadprzewodzące TCS – ang. ThermoChemical Storage - Magazynowanie termochemiczne UE – Unia Europejska URE – Urząd Regulacji Energetyki WN – Wysokie Napięcia WP – Warunki Przyłączenia
WPROWADZENIE W obecnych czasach istotnym symptomem rozwoju cywilizacyjnego jest jego całkowite uzależnienie od energii elektrycznej. Dostępność i swobodna możliwość wykorzystania coraz bardziej zaawansowanych technologii przekłada się na gwałtownie rosnące zapotrzebowanie na elektryczność. Jednakże energię elektryczną trzeba wytworzyć, co więcej najlepiej w ilości równoważącej chwilowe zapotrzebowanie. W praktyce osiągnięcie pełnej równowagi między wolumenami energii wytworzonej i zapotrzebowanej staje się jednak niemożliwe. Dzieje się tak przede wszystkim z powodu zmienności zapotrzebowania na energię elektryczną wykorzystywaną w procesach gospodarczych i przez indywidualnych odbiorców. Nie bez znaczenia dla procesu bilansu energetycznego pozostaje także zmienność warunków atmosferycznych. Problemu rosnącego zapotrzebowania na energię elektryczną nie da się rozwiązać po prostu zwiększając produkcję energii elektrycznej. Poza działalnością wytwórczą należy poszukiwać innych rozwiązań, które stanowiłyby wsparcie dla tego procesu. Rozwiązania te mają silne powiązanie z efektywnością energetyczną urządzeń i procesów energetycznych, racjonalnym korzystaniem z energii elektrycznej (w szczególności chodzi o oszczędzanie energii) oraz z elastycznością pracy systemów energetycznych. Rola wsparcia wcześniej przywołanych rozwiązań ma kluczowe znaczenie w przypadku uzależnienia energetyki wytwórczej od paliw kopalnych, których koszty wydobycia oraz opłaty za negatywną wobec środowiska emisję związaną ze spalaniem paliw kopalnych stawiają pod znakiem zapytania celowość utrzymania tych technologii wytwórczych w perspektywie najbliższych kilkudziesięciu, a może nawet już tylko kilkunastu lat. Ta dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość wynika przede wszystkim z potrzeby powstrzymania globalnego ocieplenia oraz znalezienia substytutu (substytutów) paliwowego, wobec spalania się złóż paliw kopalnych i związanym z tym emisji i jednocześnie potrzeby utrzymania stałego wzrostu gospodarczego w skali międzynarodowej. Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad obserwuje się wypracowanie światowego konsensusu co do konieczności podjęcia wspólnych działań na rzecz przekształcenia obecnego poindustrialnego systemu gospodarczego na nowy, którego filarem stanie się zrównoważony rozwój. Kształtowanie się nowego modelu gospodarczego wynika już nie tylko z wpływu coraz liczniejszych środowisk proekologicznych, ale także z jawnej akceptacji tego paradygmatu przez organizacje międzynarodowe. Zapoczątkowanie dążeń ku zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu państw świata można upatrywać w Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu sporządzonej w 1992 r. w Nowym Jorku. Konwencja ta uznaje, że ochrona klimatu jest wspólnym problemem ludzkości. Stwierdzenie to zostało następnie powtórzone w kolejnych aktach wydawanych w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Bardzo istotne jest
7 to, że Konwencja nowojorska podjęła wówczas po raz pierwszy próbę zdefiniowania określenia zmiany klimatu. Zgodnie z art. 1 pkt. 2 tego dokumentu są nimi zmiany w klimacie spowodowane pośrednio lub bezpośrednio działalnością człowieka, która zmienia skład atmosfery ziemskiej i która jest odróżniana od naturalnej zmienności klimatu obserwowanej w porównywalnych okresach. Regulacja ta powoduje bardzo doniosłe skutki prawne, gdyż potrzeba ochrony klimatu przestała stanowić wyłącznie pogląd naukowy, lecz stała się przedmiotem ochrony prawnej, co z kolei stało się przyczyną powstania po stronie państw – sygnatariuszy obowiązku ochrony klimatu1. Kolejną regulacją międzynarodową, której wydanie przyczyniło się do podjęcia kolejnych działań pro-klimatycznych, był podpisany 10 grudnia 1997 r. (ustalenia protokołu zaczęły obowiązywać od 16 lutego 2005 r.) protokół z Kioto. Wówczas, strony protokołu zobowiązały się do ograniczenia emisji CO2 do roku 2012 o co najmniej 5% w porównaniu do poziomu z roku 1990. Pomimo, iż część państw nie wywiązała się z zobowiązań zawartych w tym dokumencie, uznaje się jednak ten akt za pierwsze, konkretne wyznaczenie celów klimatycznych2. Organizowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych coroczne Konferencje Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (COP) kończące się wydaniem dokumentu, w którym strony formułują postanowienia stanowiące ich zobowiązania w zakresie klimatu nie przyczyniły się jednak do zmiany globalnej sytuacji w zakresie klimatu. Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać przede wszystkim w samym charakterze postulatywnym tych postanowień oraz w braku mechanizmu sankcyjnego. Jednakże nie zaprzestano podejmowania kolejnych działań zmierzających do zapobieżenia globalnemu ociepleniu wywołanemu przez stale rosnącą emisję dwutlenku węgla. Podpisane 22 kwietnia 2016 r. porozumienie paryskie kończące międzynarodową Konferencję COP21 zostało opatrzone w postanowienie ograniczenia wzrostu temperatury otoczenia o 1,5°C z ambicją do 2°C, choć bardzo ogólnie wskazano poziom bazowy, czyli okres przedindustrialny. Unia Europejska, której funkcjonowanie oparte jest na niezmiennym prawie pierwotnym wyrażonym w traktatach, zobowiązana jest do ochrony środowiska naturalnego. Wobec powyższego ratyfikowała porozumienie paryskie 5 października 2016 r. W porozumieniu tym nie wyznaczono jeszcze expressis verbis celu dekarbonizacji ani tym bardziej osiągnięcia neutralności klimatycznej rozumianej jako osiągnięcie równowagi pomiędzy antropogenicznymi emisjami gazów cieplarnianych i ich usuwanie poprzez pochłanianie w procesach naturalnych, zdefiniowaną podczas konferencji nowojorskiej w 1 Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu sporządzona w Nowym Jorku, https://unfccc.int/sites/default/files/convention_text_with_annexes_english_for_posting.pdf, 1992 2 Kyoto Protocol to the United Nations Frameworks Convention on Climate Change, https://unfccc.int/resource/docs/convkp/kpeng.pdf, 1997
1992 r3. Natomiast wskazano na potrzebę spójności podejmowanych działań na poziomie unijnym i poszczególnych krajów Wspólnoty. Pomimo, iż ochrona klimatu należy do kompetencji współdzielonych przez Unię Europejską i państwa członkowskie, to do tamtego momentu nie było można mówić o integracji w tym zakresie. W 2014 r. Komisja Europejska przedstawiła Politykę klimatyczno-energetyczną do roku 2030, którą stosownie do postanowień porozumienia paryskiego zaktualizowano w 2018 r. (pierwotnie było to tzw. 3x20%). Wyznaczyła ona ramy celów unijnych w horyzoncie 2030 r. Wówczas, za najważniejsze uznano ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40 % w stosunku do poziomu z 1990 r., zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych (zwanych dalej „OZE”) w całkowitym zużyciu energii o co najmniej 32 % oraz zwiększenie efektywności energetycznej o co najmniej 32,5 %. W tym miejscu należy zaznaczyć, że równolegle do polityk w zakresie energii i klimatu, kształtowało się prawo UE formułowane najczęściej w postaci dyrektyw. Instrument ten stanowi środek pośredni, gdyż posiada moc wiążącą, a jednocześnie pozostawia państwom stowarzyszonym swobodę w implementacji jego postanowień. Dyrektywa w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (zwana dyrektywą RED II, nr 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r.) rozszerza cele porozumienia paryskiego oraz wprowadza konkretne postanowienia na poziomie unijnym i krajowym w zakresie transformacji energetycznej. Potwierdza ona cel zmniejszenia emisji CO2 o co najmniej 55 % (z perspektywą podwyższenia celu do 60%) do 2030 r. w stosunku do poziomów z 1990 r. oraz uzyskanie do 2030 r. co najmniej 32% udziału OZE w miksie energetycznym Unii Europejskiej. Jednak, zasadniczy wymiar tych ustaleń polega na uznaniu, że na państwach członkowskich spoczywa obowiązek kontroli, czy spełnia ono ustanowiony cel i w razie odstępstwa od niego, obowiązek podjęcia stosownych działań mających na celu realizację postanowień tej dyrektywy. Dyrektywa RED II podkreśla również, że konieczne jest zachowanie synergii między prawem, a strategiami długoterminowymi, a więc odpowiedzialne planowanie jest warunkiem obligatoryjnym dla tworzenia stabilnego prawa niewrażliwego na dynamikę zmian technologii OZE. Z perspektywy tej analizy, omawiana dyrektywa sygnalizuje konieczność zorientowania działań na rzecz zintegrowania systemu energetycznego. Wprowadza ona przecież definicje poszczególnych źródeł odnawialnych oraz wskazuje na ich potencjał w dążeniu do neutralności klimatycznej, ale podkreśla, że pojawienie się nowych źródeł energii powoduje potrzebę dostosowania do ich zmiennej pracy struktury systemu energetycznego. W konkluzji wcześniejszego przywołania najistotniejszych dokumentów tworzących fundament obecnej nowej strategii w zakresie między innymi ochrony i restytucji naturalnych 3 Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu sporządzona w Nowym Jorku, https://unfccc.int/sites/default/files/convention_text_with_annexes_english_for_posting.pdf, 1992;
9 ekosystemów oraz zrównoważonego wykorzystania zasobów należy podejmować ambitne cele klimatyczne, których realizacja doprowadzi do stworzenia sektora energetycznego bazującego w dużej mierze na Odnawialnych Źródłach Energii, na rozwiązaniach służących magazynowaniu różnych form energii (energia elektryczna, ciepło i in.), na inteligentnej infrastrukturze (inteligentne sieci, sieci wodorowe, utylizacja dwutlenku węgla np. w drodze jego metanizacji i in.), a także na współtworzeniu z przemysłem gospodarki o obiegu zamkniętym. 1 Potrzeba transformacji gospodarki i społeczeństwa w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej Przełomowym dokumentem, który przyczynił się do intensyfikacji działań w zakresie klimatu oraz do zdynamizowania transformacji energetyki państw Unii Europejskiej, jest komunikat wydany przez Komisję Europejską w 2018 r. Czysta energia dla wszystkich Europejczyków z 2016 r. Wskazano w nim ścisły związek ochrony klimatu z transformacją sektora energii jako najbardziej emisyjnej gałęzi gospodarki. Dokonano w nim analizy ośmiu scenariuszy zmierzających do dekarbonizacji gospodarki. Każdy z nich oparty był na maksymalizacji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Jednakże wskazano, że warunkiem skutecznego wyeliminowania paliw kopalnych poprzez wdrożenie zielonych źródeł energii, z uwagi na niestabilność ich pracy, jest zastosowanie technologii magazynowania energii w ilościach pozwalających na zachowanie bezpieczeństwa energetycznego. Unia Europejska kładzie nacisk na rozwój technologii wodorowej, która pozwala w drodze elektrolizy na przechowywanie nadmiaru energii i jej dostarczenie w okresach braku możliwości wytworzenia energii ze źródeł odnawialnych4. Intencją opracowania przez Unię Europejską Czystej planety dla wszystkich Europejczyków była konieczność utrzymania konkurencyjności rynku wewnętrznego, przyśpieszenia przejścia na czystą energię poprzez modernizację europejskiej gospodarki oraz obserwację zmian trendów technologicznych w branży energii elektrycznej. Pakiet składa się z czterech dyrektyw i czterech rozporządzeń skoncentrowanych na m.in: poniesienie efektywności energetycznej, promowanie stosowania energii ze źródeł odnawialnych, harmonizację zasad unii elektrycznej, przygotowania sektora energii na wypadek zaistnienia zagrożeń bezpieczeństwa energetycznego, zarządzanie unią 4 Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Czysta planeta dla wszystkich, Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki, 2018 (52018DC0773- EUR-Lex);
energetyczną i funkcjonowanie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) 5,6,7,8,9,10,11,12. Obecnie w państwach Unii Europejskiej trwa implementacja nowych przepisów. Wprowadzają one wiele przełomowych zmian na rynku energii elektrycznej. Po pierwsze – aktualizują ramy prawne dla funkcjonowania i rozwoju rynku detalicznego, zmieniając istniejące lub wprowadzając nowe elementy, np. w zakresie warunków umownych, rozliczeń, prawa do zmiany sprzedawcy, prawa do obiektywnego porównania ofert w zakresie cen energii, jednego punktu informacyjnego oraz odbiorców wrażliwych. Państwa koncentrują się na wdrożeniu rozwiązań aktywizujących użytkowników rynku energii, umożliwiając im udział we wszystkich jego elementach: wytwarzaniu, magazynowaniu, odbiorze i sprzedaży energii oraz funkcjonowaniu na rynku poprzez aktywność grupową w ramach różnego rodzaju wspólnot energetycznych i grup prosumenckich. Przepisy wprowadzają też ramy prawne dla nowych aktywności na rynku energii, takich jak magazynowanie, elektromobilność, agregacja i oferowanie usług elastyczności. W ramach pakietu utrzymano również dotychczasową preferencję wspierania rozwoju rozproszonych OZE oraz zaktualizowano ramy prawne dla wdrożenia liczników inteligentnych i zarządzania danymi pomiarowymi. Szeroki zakres oddziaływania i ambitne cele wskazane w pakiecie powodują szereg wyzwań związanych z jego wdrożeniem w państwach członkowskich, a w szczególności w Polsce. Do najważniejszych zmian, jakie wprowadza pakiet unijnych aktów należą: integracja rynku energii ze społecznościami energetycznymi i grupowymi prosumentami, zwiększenie elastyczności operatorów systemów dystrybucyjnych (zwanych dalej „OSD”), redystrybucja OZE, czy magazynowanie energii. Państwa członkowskie zobowiązane są do wprowadzenia zwykłego powiadomienia o podłączeniu do sieci, polegającego na powiadomieniu OSD o podłączeniu do sieci przez prosumentów energii z OZE, czy projektów demonstracyjnych o mocy elektrycznej równej lub niższej niż 10,8 kW. Operator systemu dystrybucyjnego będzie mógł w ograniczonym terminie odrzucić podłączenie do sieci lub zaproponować alternatywny punkt podłączenia do sieci w związku z uzasadnionymi względami bezpieczeństwa lub brakiem 5 Rozporządzenie 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu; 6 Rozporządzenie 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej; 7 Rozporządzenie 2019/941 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie gotowości na wypadek zagrożeń w sektorze energii elektrycznej i uchylające dyrektywę 2005/89/WE; 8 Rozporządzenie 2019/942 z dnia 5 czerwca 2019 r. ustanawiające Agencję Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki; 9 Dyrektywa 2018/844 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej; 10 Dyrektywa 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych; 11 Dyrektywa 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej; 12 Dyrektywa 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE;
11 technicznej kompatybilności elementów systemu. Po stronie państw członkowskich powstaje również uprawnienie do zezwolenia na procedurę zwykłego powiadomienia w odniesieniu do instalacji lub zagregowanych jednostek produkcyjnych o mocy elektrycznej wyższej niż 10,8 kW, ale nieprzekraczającej 50 kW, pod warunkiem zachowania stabilności, niezawodności i bezpieczeństwa sieci. Warto także wskazać, że powyżej wskazane akty zmieniają pozycje aktywnych odbiorców energii. Efektem zintegrowanego cyfrowego systemu pomiarowego ma być zastąpienie stałych opłat za korzystanie z sieci opłatami odzwierciedlającymi rzeczywiste koszty, a więc wprowadzenie przejrzystości systemu rozliczeń. Zmiany te powinny zostać wprowadzone możliwie szybko, biorąc pod uwagę nie tylko zmieniające się dynamicznie otoczenie rynkowe, ale przede wszystkim terminy wdrożenia ww. aktów; tj. w przypadku Rozporządzenia 2019/943 termin obowiązuje od 1 stycznia 2020 r. czy Dyrektywy 2019/944 do 31 grudnia 2020 r. Wobec wcześniej przywołanych stwierdzeń można by zadać pytanie, dlaczego Unia Europejska nie poprzestała na tych działaniach i Komisja Europejska wydała komunikat, Europejski Zielony Ład? Analizy prowadzone w ramach pracy nad Czystą planetą dla wszystkich Europejczyków wykazały, że intensyfikacja działań państw członkowskich w zakresie energii i klimatu może pozwolić na ograniczenie emisji do maksymalnie 90 % i dalece wątpliwe wciąż pozostaje urzeczywistnienie dążeń do neutralności klimatycznej. Dlatego Zielony Ład proponuje kompleksowe rozwiązania zmierzające do tego, by Europa do roku 2050 stała się pierwszym neutralnym kontynentem. Podstawą osiągnięcia neutralności klimatycznej ma być pięć pozostających w pełnej synergii celów, opartych na zasadzie no regret (nieszkodzenia).
Rysunek 1. Cele Europejskiego Zielonego Ładu Źródło: Opracowanie własne na podstawie unijnego komunikatu Europejski Zielony Ład (52019DC0640-EURLex) Określone cele wymagają podjęcia szeregu działań w zakresie planowania transformacji energetycznej oraz wdrażania niezbędnych instrumentów finansowych. Przywołane na wstępie opracowania, regulacje wskazują potrzebę wdrożenia ukierunkowanego programu, wspierającego transformację energetyczną, lecz dopiero Europejski Zielony Ład wprowadził dedykowany jej mechanizm finansowy. Zaproponowany w tym dokumencie mechanizm sprawiedliwej transformacji (just transition mechanism) składał się początkowo z 3 instrumentów: Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, InvestEU oraz programu wsparcia w ramach Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Następnie, środki te zostały włączone do budżetu środków NextGenerationEU, czyli pakietu finansowego wspierającego zarówno Europę w wychodzeniu z kryzysu po pandemii oraz skierowanego na transformację energetyczną. Jednakże, 11 grudnia UE przyjęła wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027 o łącznym budżecie środków w wysokości 1 824,3 bln EURO, które połączyła z NextgenerationEU. Warto jednak w tym miejscu odnieść się krótko do najważniejszych działań, które uzyskają wsparcie z instrumentów dedykowanych transformacji energetycznej. Pierwszy, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji o budżecie 17,5 bln EURO, obejmie swoim zasięgiem regiony występowania największych barier związanych z przeprowadzeniem NEUTRALNOŚĆ KLIMATYCZNA 2020 Nowoczesna gospodarka Wzrost gospodarczy Poprawa kapitału naturalnego Sprawiedliwe społeczeństwo
13 transformacji energetycznej. Wynika stąd potrzeba dokonania wnikliwej analizy sytuacji danego regionu, by wysokość pozyskanych środków finansowych umożliwiła maksymalne wykorzystanie potencjału danego obszaru. Będzie on wspierał m.in.: inwestycje zmierzające do dywersyfikacji gospodarczej, badania i innowacje, wdrażanie zielonej energii, redukcję emisji CO2 podnoszenie efektywności energetycznej, inwestycje w cyfryzację, renaturalizację terenów, inwestycje we wzmacnianie gospodarki obiegu zamkniętego oraz przekwalifikowanie pracowników13. Drugi instrument, InvestEU będzie wspierał inwestycje w zakresie infrastruktury energetycznej i transportowej, w tym infrastruktury gazowej i systemów ciepłowniczych, a także projekty na rzecz dekarbonizacji. Jego finalny budżet wynosi 9,4 bln EURO. Europejski Zielony Ład można zatem uznać za początek racjonalnego, odpowiedzialnego programowania przekształcenia energetyki poprzez ingerencję w obszary stanowiące największe bariery w tym zakresie. W akcie tym dostrzeżono, że same wdrażanie odnawialnych źródeł energii nie wystarczy, a nowy rozproszony system energetyczny wymaga inteligentnej infrastruktury cyfrowej oraz zastosowania technologii magazynowania energii. Nowy, zintegrowany system energetyczny oparty będzie na inteligentnej sieci, zastosowaniu wodoru, wychwytywaniu, składowaniu i utylizacji dwutlenku węgla oraz magazynowaniu energii14. Urzeczywistnieniem nowej idei konwersji scentralizowanego systemu energetycznego na rzecz systemu rozproszonego, prosumenckiego jest wydanie dedykowanej temu obszarowi unijnej strategii integracji sektorów (energy storage and sector coupling). Strategia ta definiuje pojęcie integracji systemu energetycznego jako skoordynowane planowanie i eksploatacja systemu energetycznego stanowiącego jednolitą całości, z uwzględnieniem poszczególnych nośników energii, infrastruktury i sektorów zużycia energii. Model ten ma przyczynić się do wzrostu konkurencyjności cenowej zielonej energii, pobudzenia innowacji poprzez zastosowanie technologii magazynowania oraz uelastycznienia funkcjonowania tej infrastruktury poprzez wykorzystanie narzędzi cyfrowych. Integracja systemu energetycznego przyczyni się do wdrażania wielkoskalowego OZE poprzez zarządzanie tak pozyskiwaną energią w sposób możliwie najbardziej efektywny energetycznie. Sposobami magazynowania energii mają być przede wszystkim: elektrownie szczytowo-pompowe, baterie i elektrolizery. 13 Rada Europejska, Multiannual financial framework 2021-2027 and Next Generation EU, 2020, https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/mff2021-2027-ngeu-final/, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/about_the_european_commission/eu_budget/mff_factsheet_agreement_en_web _20.11.pdf; 14 Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejski Zielony Ład, 2019 (52019DC0640-EUR-Lex);
Założono, że pobudzenie innowacji oraz włączanie się społeczeństwa w nowe, przyjazne środowisku technologie poprzez popyt, ukształtuje nowy system energetyczny15. Rysunek 2 Konwersja systemu energetycznego Źródło: Unijna strategia integracji sektorów (52020DC0299-EUR-Lex) Analizując ewolucję systemu energetycznego w dobie Zielonego Ładu należy odnieść się również do nowej unijnej strategii wodorowej stanowiącej integralną część powyższej strategii łączenia sektorów. Strategia zakłada, że do 2024 będą mogły powstać instalacje wodorowe o mocy 6 GW, które wytworzą 1 mln ton zielonego wodoru (rys. 3). Do 2030 r. zakłada się, że moc instalacji mogłaby zostać zwiększona do 40 GW i w ten symuluje się możliwość osiągnięcia produkcji na poziomie 10 mln ton zielonego wodoru. Po 2030 r. zakłada się, że zielony wodór będzie produkowany na szeroką skalę, a jego produkcja w 2050 r. będzie odpowiadała mocy zainstalowanej ponad 70 GW i ilości niemal 30 mln. ton. Zielony wodór będzie wykorzystywany przede wszystkim w sektorach trudnych do zdekarbonizowania16. Należy w tym miejscu zastrzec, że unijna strategia wodorowa ma charakter wizji, której realizacja wymaga dalszego, istotnego rozwoju tej technologii. 15 Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego, 2020 (52020DC0299-EUR-Lex); 16 Komisja Europejska, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu EkonomicznoSpołecznego i Komitetu Regionów, Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu, (COM(2020) 301 final), 2020;
15 Rysunek 3. Prognoza mocy zainstalowanej instalacji zielonego wodoru [GW] Źródło: Opracowanie własne na podstawie unijnej strategii wodorowej, (COM(2020) 301 final) Konsekwencją jej wydania jest zapowiadane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowanie Polskiej Strategii Wodorowej oraz opracowanie Polskiego Porozumienia Wodorowego do końca 2020 r. Jest to szczególnie istotne biorąc pod uwagę ponad 75 % dominację paliw węglowych w polskim miksie energetycznym, a jednocześnie wdrażanymi i wspieranymi z opóźnieniem technologiami pozyskiwania energii z OZE. Problematykę dywersyfikacji dostaw energii oraz jej magazynowania podejmowała już Polityka energetyczna Polski do roku 2030 roku. Co prawda, cele określone w tym dokumencie nie zostały w wielu obszarach zrealizowane, to jednak pokazuje on, że już w 2009 r. zwrócono uwagę na problem magazynowania zielonej energii jako jednego z głównych czynników blokujących jej rozwój. Wskazywano wówczas, że skutecznym rozwiązaniem w tym zakresie może być wykorzystanie kawern solnych i zastosowanie zachęt inwestycyjnych celem uzyskania opłacalności tej technologii. W perspektywie krótkoterminowej proponowano wytwarzanie energii z gazu ziemnego jako paliwa niskoemisyjnego, które może przyczynić się do stopniowej redukcji emisji CO2 w porównaniu z obecną emisją wynikającą z zastosowania węgla17. 17 Ministerstwo Gospodarki, Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, 2009;
Założenia dot. nowego modelu funkcjonowania systemu energetycznego zostały ujęte w nowym projekcie Polityki energetycznej Polski do 2040 roku z września 2020 r. (dokument nie zatwierdzony) Przedstawiono w nim cele osiągnięcia 32 % udziału OZE w miksie energetycznym do 2040 r. oraz ograniczenie produkcji energii z węgla do 56 % do 2030 r. Ambicje te wskazano jako możliwe do zrealizowania w oparciu o rozwój rozproszonego systemu energetycznego (lokalnego). Nowy polski system energetyczny ma opierać się na: magazynowaniu, cyfryzacji, łączeniu sektorów i elektryfikacji. Taki model ma przyczynić się do redukcji kosztów wytwarzania energii z OZE, a w konsekwencji do sprzyjania sprawiedliwej transformacji i poprawy jakości życia18. Postanowienia te pozostają spójne z celami wskazanymi w Krajowym planie na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 którego sporządzenie wynika z obowiązku nałożonego na Polskę przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu. KPEiK wyznacza następujące cele klimatyczno-energetyczne na 2030 r.: • 7% redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych systemem ETS w porównaniu do poziomu w roku 2005, • 21-23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (cel 23% będzie możliwy do osiągnięcia w sytuacji przyznania Polsce dodatkowych środków unijnych, w tym przeznaczonych na sprawiedliwą transformację), uwzględniając: ▪ 14% udziału OZE w transporcie, ▪ roczny wzrost udziału OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie o 1,1 pkt. proc. średniorocznie. • wzrost efektywności energetycznej o 23% w porównaniu z prognozami PRIMES2007, • redukcję do 56-60% udziału węgla w produkcji energii elektrycznej. Strategia ta pokazuje, że rozwój OZE uwarunkowany jest postępem technologicznym w zakresie magazynowania energii. Zauważono, że proporcjonalne do wzrostu udziału zielonych źródeł energii musi wzrastać ilość ich magazynów ze względu na niestabilność i zależność tej technologii od czynników pogodowych. Jeśli skala tej technologii by wzrastała, pozwoliłoby to na zachowanie bezpieczeństwa energetycznego kraju, a docelowo uznanie za infrastrukturę krytyczną. Jednakże rozwój magazynów energii nie będzie możliwy bez odpowiednich ram prawnych oraz planowania długoterminowego. Dlatego to nadal stanowi jedną z barier wskazywaną w niniejszym opracowaniu19. Celem uzupełnienia warto tu również przytoczyć opracowanie Europejskiego Stowarzyszenia na rzecz Magazynowania Energii, Energy Storage for a Decarbonised Europe by 2050, pokazujące potrzebę magazynowania energii w dobie dekarbonizacji gospodarek 18 Ministerstwo Klimatu, Polityka energetyczna Polski do 2040, projekt, 2020; 19 Ministerstwo Aktywów Państwowych, Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021 – 2030, 2019;
17 europejskich. Zdaniem autorów osiągnięcie ambitnych celów dekarbonizacji do roku 2050 wymaga zwiększonego wykorzystania rozwiązań magazynowania energii, które mogą wspierać opłacalną transformację. Przekłada się to bezpośrednio na wzrost konkurencyjność gospodarki na rynku światowym. Magazynowanie energii może również zwiększyć ogólną wydajność systemu poprzez jego integrację, a zwiększenie elastyczności systemu energetycznego przyczynia się do dekarbonizacji. To wyraźny sygnał, który Polska powinna wykorzystać jako państwo znajdującej się w tzw. grupie coal-regions20. Problem integracji systemu energetycznego oraz magazynowania energii, jako czynniki blokujące polską transformację energetyczną, może wyeliminować nowelizacja ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833 z późn zm.). Projekt zakłada budowę centralnego systemu informacji o rynku energii, który ma służyć przetwarzaniu informacji o rynku energii oraz wymianie informacji między użytkownikami tego systemu. Projektowana nowelizacja wprowadza rozwiązania dla funkcjonowania magazynów energii. Zmieniona została definicja magazynu energii (art. 3 pkt. 10k), uzyskując brzmienie: przetworzenia energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzenia przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, przechowania tej energii, a następnie ponowne jej przetworzenia na energię elektryczną. Poprzednia definicja wskazywała, że magazyn energy stanowi instalację umożliwiającą magazynowanie energii elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci elektroenergetycznej. Obecne, szersze ujęcie precyzuje przeznaczenie takiej instalacji, uwzględniając tym samym udział w procesie magazynowania prosumentów. Zmianę tę należy odczytywać jako czynnik odblokowujący barierę magazynowania energii przez nowych wytwórców, których katalog ulega stałemu rozszerzaniu. Co istotne, nowelizacja ustawy znosi podwójne naliczanie opłat sieciowych dla energii wprowadzonej oraz pobieranej z magazynu oraz wyłącza w art. 45 obowiązek ustalania taryf przez przedsiębiorstwa energetyczne dla magazynowania. Swoboda kształtowania stosunków umownych w zakresie działalności magazynowania energii łączy się z charakterem tej działalności, gdyż uelastycznienie jej warunkuje realizację celu zwiększania udziału OZE. Art. 11 ustawy nowelizującej wyłącza obowiązek uzyskania koncesji na prowadzenie działalności magazynowania energii w przypadku instalacji o łącznej mocy zainstalowanej do 10 MW niewymagającej uzyskania koncesji21. Analizując dokonywane zmiany w prawie energetycznym, nie sposób pominąć najistotniejszych regulacji w tym zakresie w ustawie o odnawialnych źródłach energii (zwanej dalej „ustawą o OZE”). Niewątpliwie, system prawa energetycznego ulega coraz większemu 20 European Association for Storage of Energy, Energy Storage for a Decarbonised Europe by 2050, 2019; 21 Projekt ustawy zmieniającej ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833 z późn zm.), https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12338803/katalog/12725284#12725284;
rozproszeniu, biorąc pod uwagę włączanie się do łańcucha dostaw energii nowych podmiotów, czego skutkiem jest potrzeba wydawania ustaw szczególnych. Rozwój OZE możliwy jest w następstwie udzielanej pomocy publicznej wytwórcom energii na podstawie uczestnictwa w aukcjach. Aukcje zgodnie z art. 73 odbywają się nie rzadziej niż raz w roku na podstawie komunikatów Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (zwanego dalej „Prezesem URE”). Podstawą określenia ich harmonogramu oraz wysokości udzielanego wsparcia jest art. 72 ust. 2, w myśl którego Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, w terminie do dnia 31 października każdego roku, określa maksymalną ilość i wartość energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, która może zostać sprzedana w drodze aukcji w następnym roku kalendarzowym przez wytwórców energii z OZE. Ustawa co prawda typizuje trzy grupy wytwórców energii, lecz w świetle ostatnio przeprowadzonych aukcji, na mocy ww. rozporządzenia tylko wytwórcy energii w nowych instalacjach, którzy wytworzą energię elektryczną po raz pierwszy, po dniu zamknięcia sesji aukcji, są uprawnieni do uzyskania wsparcia publicznego. Dynamika rozwoju zielonych technologii powoduje działania mające na celu wyeliminowanie starszych instalacji, co pozwala na realizowanie jednego z fundamentalnych celów transformacji energetycznej polegającego na zwiększaniu efektywności energetycznej. Na Prezesie URE zgodnie z art. 128 ust. 6 pkt. ustawy o OZE spoczywa obowiązek monitorowania wykonania przez przedsiębiorstwa energetyczne obowiązku zapewnienia pierwszeństwa w przesyłaniu lub dystrybucji energii elektrycznej wytwarzanej w instalacjach OZE. Natomiast zgodnie z art. 7 prawa energetycznego, przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii są zobowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci uwzględniając w pierwszej kolejności instalacje OZE. W przeciwny razie, są zobowiązane niezwłocznie pisemnie powiadomić Prezesa URE o odmowie i jej przyczynach. Według danych URE obecnie zainstalowanych jest w Polsce 9 474,90 MW energii elektrycznej z OZE, a z roku na rok obserwowany jest stały przyrost o kilkaset nowych MW. Obrazuje to fakt, że udział OZE systematycznie wzrasta. Do końca 2019 r. w Polsce zainstalowanych zostało łącznie 3483 instalacje OZE, w tym 227 na Dolnym Śląsku22,23. Bardzo istotne z perspektywy samorządowej jest również zwrócenie uwagi na obowiązek organu wykonawczego gminy, opracowania projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w horyzoncie 15 lat, uchwalany następnie przez organ stanowiący gminy. Projekt ten programuje strukturę lokalnego miksu energetycznego, wskazuje działania, które są niezbędne dla realizacji zakładanych celów skoncentrowanych na poprawę efektywności energetycznej. Bardzo istotny jest ust. 5 art. 19, zgodnie z którym założenia projektu muszą być zgodne z polityką energetyczną państwa, a więc struktura paliwowa na obszarze samorządu terytorialnego będzie musiała podążyć w kierunku rozproszonym. Jeśli plany przedsiębiorstw energetycznych nie będą pozwalały na realizację 22 Potencjał krajowy OZE w liczbach, moc zainstalowana, 2020, https://www.ure.gov.pl/pl/oze/potencjal-krajowy-oze; 23 Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2020 r. poz. 261, 284, 568, 695, 1086, 1503.);
19 planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, to organ wykonawczy ponownie opracowuje plan w tym zakresie. Musi on uwzględniać maksymalizację wykorzystania OZE i wysokosprawną kogenerację, a także propozycje zmierzające do poprawy efektywności energetycznej. Dlatego niniejsze opracowanie ma na celu pokazanie potencjału systemu energetycznego Dolnego Śląska, aby wdrożyć w możliwie największym stopniu energetykę zeroemisyjną. Kolejnym istotnym narzędziem kreowania rozwoju niskoemisyjnej energetyki są narzędzia planistyczne. Województwo dolnośląskie w planie zagospodarowania przestrzennego podkreśla podążanie za kierunkiem polityki i zmian legislacyjnych związanych z transformacją energetyczną, wpisując się w dążenie do neutralności klimatycznej. Wyraża się to w zakresie rozwoju infrastruktury energetycznej na obszarze Dolnego Śląska opartej o zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii. W województwie dolnośląskim planowana jest m.in. budowa nowego bloku energetycznego w Elektrowni Turów, mającego zastąpić wycofane z eksploatacji jednostki starszej generacji, wsparcie dla rozbudowy dystrybucyjnej sieci gazowej dążąc do dywersyfikacji paliwowej oraz dla rozwoju ciepłownictwa celem poprawy jakości powietrza24.Powyżej przedstawione akty międzynarodowe, unijne oraz właściwe w tym zakresie krajowe i lokalne regulacje prawne, pokazują kierunki transformacji energetycznej Polski. Wyznaczają one również cele, jakie są stawiane przed samorządem terytorialnym, który jest zobowiązany do wydania strategii wojewódzkiej w zakresie działań podejmowanych na rzecz realizacji polityki klimatycznej. W uchwale Zarządu Województwa Dolnośląskiego wskazano ramy transformacji Dolnego Śląska oraz cele przewodnie25. 24 Uchwała nr XIX/482/20 sejmiku województwa dolnośląskiego z dnia 16 czerwca 2020 r. w sprawie uchwalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego 25 Uchwała Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 9 czerwca 2020 nr 2184/VI/20 w sprawie przystąpienia do prac nad Strategią Energetyczną Dolnego Śląska- kierunkami wsparcia sektora energetycznego, https://www.irt.wroc.pl/aktualnosci/download/file_id/1317/doc_id/567.html;
Rysunek 4. Cele Strategii Energetycznej Dolnego Śląska Źródło: Opracowanie własne na podstawie Uchwały Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 9 czerwca 2020 nr 2184/VI/20 Ambicje te w sposób bezpośredni transponują omawiane wcześniej cele, sformułowane w Europejskim Zielonym Ładzie. Nadrzędnym celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Wyrazem tego będzie podejmowanie działań na rzecz redukcji emisji CO2, przy jednoczesny dążeniu do wzrostu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki regionalnej. Zaakcentowany został także nacisk na zwiększenie efektywności energetycznej podnoszonej także w Krajowym planie na rzecz energii i klimatu, jako jeden z fundamentalnych celów unii energetycznej obok bezpieczeństwa energetycznego. Umożliwienie realizacji powyższych celów wiąże się z ich harmonizacją z planem zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego, który został przyjęty Cele Strategii Energetycznej Dolnego Śląska Neutralność klimatyczna Redukcja emisji CO2 Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka Wzrost efektywności energetycznej Rozwój energetyki rozproszonej Rozwój OZE Inteligentna infastruktura energetyczna Poszanowanie zasobów naturalnych Zrównoważony rozwój Wysoka jakość życia
21 Uchwałą Zarządu Województwa Dolnośląskiego w dniu 16 czerwca 2020 r. Wyrażono w nim konieczność zapewnienia odpowiednich warunków dla rozwoju infrastruktury energetycznej opartej na OZE w dostosowaniu do potencjału uwarunkowań regionu. Plan został sporządzony zgodnie z nową Polityką energetyczną Polski do 2040 roku, lecz zawarto w nim kilka postulatów zmian, które powinny zostać dokonane na poziomie centralnym. Wskazano przede wszystkim na konieczność dostosowania tego dokumentu do polityki klimatycznoenergetycznej UE, opracowania szczegółowych wytycznych co do możliwości wykorzystania konkretnych zielonych źródeł energii do poszczególnych sektorów gospodarki oraz podniesiono postulat podjęcia decyzji w odniesieniu do budowy Elektrowni SzczytowoPompowej Młoty i jej przyłączenia do krajowego systemu elektroenergetycznego. Plan zagospodarowania przestrzennego przedstawia również rekomendacje dla gmin należących do województwa dolnośląskiego. Za priorytetowe uznano uwzględnienie realizacji inwestycji wskazywanych w planach rozwoju przedsiębiorstw energetycznych w opracowaniach planistycznych. Kluczowe będzie także dokonanie analiz w zakresie potrzeb transportowych i wykorzystania do tego OZE. Gaz ziemny jako paliwo niskoemisyjne będzie miał stanowić równolegle do OZE paliwo grzewcze na wszystkich terenach zabudowanych. Konieczne będzie wspieranie przez gminy rozwoju zeroemisyjnych źródeł energii przede wszystkim na obszarach przekraczających dopuszczalne normy jakości powietrza26. Podsumowując tę część opracowania warto jeszcze raz podkreślić, że wypełnienie zobowiązania unijnego w zakresie osiągnięcia neutralności klimatycznej możliwe będzie tylko poprzez wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii w drodze właściwego zarządzania energią elektryczną oraz wdrożenie systemów jej magazynowania. Niewątpliwie, cele klimatyczne przestały już mieć charakter postulatywny, lecz stały się bezwzględnym obowiązkiem ich wypełnienia przez państwa członkowskie. Fakt ten powoduje konieczność przemodelowania systemu energetycznego, do którego włączają się: nowe podmioty rynku energii oraz nowe źródła pozyskiwania energii charakteryzujące się zmiennością pracy. Prezentowana analiza ma na celu pokazać w jaki sposób obecnie funkcjonuje polski centralny i regionalny system energetyczny wraz ze wskazaniami, w jaki sposób będzie musiał zostać przekształcony przy użyciu narzędzi cyfrowych, by był zdolny do osiągnięcia celów klimatycznych. Kolejno przedstawione zostaną dostępne technologie magazynowania energii z koncentracją na te, które w warunkach panujących na Dolnym Śląsku mogłyby mieć zastosowanie. Ostatnim zagadnieniem, które będzie analizowane jest problematyka efektywnego zarządzania popytem na energię, uwzględniająca przede wszystkim dynamicznie powstające mikrosieci, klastry energii oraz infrastrukturę elektromobilną. W zakończeniu 26 Uchwała nr XIX/482/20 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 16 czerwca 2020 r. w sprawie uchwalenia Planu zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego, https://edzienniki.duw.pl/WDU_D/2020/4036/akt.pdf;
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUxOTg3