Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 1 Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA Warszawa, 2020 ANALIZA PRODUKCJI, ZUŻYCIA ORAZ ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, PALIWA GAZOWE I CIEPŁO W RAMACH „STRATEGII ENERGETYCZNEJ DOLNEGO ŚLĄSKA – KIERUNKÓW WSPARCIA SEKTORA ENERGETYCZNEGO”
Autorzy: Anna Wierzchołowska-Dziedzic Robert Mizieliński Agata Skrzypek Klaudia Janik Antonina Kaniszewska Wojciech Stańczyk Jan Kossakowski Arkadiusz Węglarz Dariusz Koc Joanna Ogrodniczuk
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 1 Spis treści 1 Wstęp 3 2 Stan aktualny sektora energetycznego w województwie dolnośląskim 4 2.1 Moc zainstalowana 4 2.2 Produkcja na obszarze województwa energii: elektrycznej, paliw gazowych i ciepła 13 2.2.1 Produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i konwencjonalnych 13 2.2.2 Produkcja ciepła oraz paliw gazowych i ciekłych 15 2.2.3 Wydobycie gazu ziemnego 22 2.2.4 Produkcja paliw na cele transportowe 23 2.3 Zużycie energii na obszarze województwa 23 2.3.1 Zużycie energii elektrycznej 23 2.3.2 Zużycie ciepła 25 2.3.3 Zużycie gazu sieciowego 26 2.3.4 Zużycie paliw na cele transportowe 28 2.4 Import energii spoza województwa 30 2.4.1 Energia elektryczna 30 2.4.2 Gaz sieciowy 32 2.4.3 LNG i CNG 33 2.4.4 Paliwa na cele transportowe 35 3 Określenie źródeł pozyskiwania energii oraz przedstawianie aktualnych trendów w Unii Europejskiej 36 3.1 Aktualne trendy w Unii Europejskiej 36 3.2 Zmiany cen energii 37 3.3 Potencjał odnawialnych źródeł energii 39 3.3.1 Energia wiatru 40 3.3.2 Energia słońca 41 3.3.3 Energia wody 41 3.3.4 Energia biomasy i biogazu 41 3.3.5 Energia geotermalna 42 4 Planowane nowe instalacje i przyszłe źródła pozyskiwania energii 44 4.1 Nowe instalacje według trendów unijnych 44 4.2 Nowe instalacje w województwie 46 4.3 Rozwój infrastruktury gazowej w Polsce 49 5 Określenie zapotrzebowania na energię w województwie do 2030 r. 52
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 2 5.1 Algorytm oraz główne czynniki determinujące wzrost zużycia energii 53 5.2 Zapotrzebowanie na energię elektryczną 56 5.3 Zapotrzebowanie na ciepło 57 5.4 Zapotrzebowanie na paliwa gazowe 58 5.5 Zapotrzebowania na paliwa na cele transportowe 58 6 Prognoza wielkości pozyskania energii do 2030 r. 61 6.1 Prognoza pozyskania energii elektrycznej 61 6.2 Prognoza pozyskania ciepła 63 6.3 Prognoza pozyskania paliw gazowych 64 6.4 Prognoza pozyskania paliw na cele transportowe 64 7 Streszczenie w języku niespecjalistycznym 66 8 Źródła 68 Załącznik 1 70 Rekomendacje dot. pozyskiwania danych o planowanych instalacjach OZE 70 8.1 Metoda pozyskiwania szczegółowych informacji od jednostek samorządu terytorialnego, klastrów energii lub spółdzielni energetycznych 70 8.2 Wzór ankiety do pozyskiwania szczegółowych informacji od jednostek samorządu terytorialnego, klastrów lub spółdzielni energetycznych 71
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 3 1 Wstęp Niniejszy dokument przedstawia analizę produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego”, stanowiącej wkład do części diagnostycznej Strategii Energetycznej – „Raportu o stanie energetyki w województwie dolnośląskim”, zgodnie z Uchwałą nr 2184/VI/20 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 9 czerwca 2020 r. w sprawie przystąpienia do prac nad Strategią Energetyczną Dolnego Śląska – kierunkami wsparcia sektora energetycznego i przyjętymi Założeniami do projektu Strategii Energetycznej, stanowiącej załącznik do w/w Uchwały. Głównym celem analizy jest ocena obecnego stanu zaopatrzenia w energię oraz wskazanie perspektyw pozyskiwania energii do 2030 r. w województwie dolnośląskim. W dokumencie: • przeprowadzono diagnozę, na podstawie dostępnych w statystyce publicznej danych, aktualnej produkcji i zużycia energii oraz ich zmiany w latach 2009-2019, w tym: o ilości zużywanej energii wg. źródeł powstawania (OZE wg. źródeł, energetyka zawodowa), o zużycia ropy naftowej, LPG na cele transportowe, o produkcji na obszarze województwa energii: elektrycznej, paliw gazowych i ciepła, o wielkości pozyskania energii spoza województwa wg. źródeł powstawania; • określono źródła pozyskiwania energii oraz przedstawiono aktualne trendy w Unii Europejskiej, • określono zapotrzebowanie na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło, • wykonano prognozy wielkości pozyskania energii wg. źródeł do 2030 r., • podano algorytm oraz główne czynniki determinujące wzrost zużycia energii do roku 2030. Opracowanie zostało wykonanie na zlecenie Instytutu Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu we współpracy z Wydziałem Rozwoju Gospodarczego, Departamentu Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 4 2 Stan aktualny sektora energetycznego w województwie dolnośląskim Sektor energetyczny składa się z wielu równorzędnych części (podsektorów) stanowiących zbiór przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania oraz dystrybucji paliw lub energii i obrotu nimi. Energetykę można również rozdzielić na podsystemy związane z różnymi nośnikami energii. 1 W niniejszym rozdziale omówiono stan aktualny sektora energetycznego w podziale na charakterystykę mocy zainstalowanej, produkcję i zużycie energii oraz import energii spoza województwa. 2.1 Moc zainstalowana Na terytorium województwa dolnośląskiego całkowita moc zainstalowana w elektrowniach w 2019 roku wynosiła 2 541,1 MW2. Od 2009 do 2015 roku moc zainstalowana ulegała zmniejszeniu jednak od 2016 roku sukcesywnie wzrasta. Spadek mocy zainstalowanej spowodowany był m.in. wyłączaniem z eksploatacji w elektrowni Turów trzech bloków o łącznej mocy 618 MW3. Poniżej w tabeli przedstawiono moc zainstalowaną w elektrowniach na terenie województwa dolnośląskiego w latach 2009-2019. (Tabela 1). Ogólna moc zainstalowana w województwie dolnośląskim obejmuje energetykę zawodową oraz inne elektrownie o mocy zainstalowanej powyżej 0,5 MW. W przypadku elektrowni zawodowych brak kompletnych danych dotyczących mocy zainstalowanej w poszczególnych rodzajach elektrowni. 1 http://www.ure.gov.pl/download.php?s=1&id=710, dostęp: 30.11.2020 r. 2 Bank danych lokalnych, GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start, dostęp 30.11.2020 r. 3 https://www.gkpge.pl/biuro-prasowe/komunikaty-prasowe/korporacyjne/Elektrownia-Turow-z-umowana-budowe-nowego-bloku, dostęp 30.11.2020
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 5 Tabela 1. Moc zainstalowana w elektrowniach na terenie województwa dolnośląskiego [MW] 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 ogółem (elektrownie zawodowe + inne powyżej 0,5 MW) 2 725,1 2 525,4 2 565,7 2 574,4 2 504,8 2 365,6 2 385,4 2 401,7 2 412,1 2 438,6 2 541,1 elektrownie zawodowe 2 639,1 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 2 063,9 2 063,1 2 048,9 → elektrownie cieplne ogółem 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* → elektrownie zawodowe cieplne na węglu kamiennym 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 479,3 479,3 479,3 466,8 → elektrownie wodne i niekonwencjonalne ogółem 67,1 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 274,2 273,3 299,3 0,0* → elektrownie zawodowe wodne i niekonwencjonalne 49,7 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 121,4 60,8 60,0 0,0* inne elektrownie powyżej 0,5 MW 86,0 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 348,3 375,4 492,2 → inne elektrownie cieplne powyżej 0,5 MW 68,6 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 135,8 136,1 176,9 → inne elektrownie wodne i niekonwencjonalne powyżej 0,5 MW 17,4 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 152,8 212,5 239,3 315,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS * tajemnica statystyczna
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 6 W przypadku elektrowni zawodowych obserwowany jest spadek mocy zainstalowanej w porównaniu do roku 2009. Można zauważyć, że w przypadku innych elektrowni powyżej 0,5 MW (w tym elektrowni wodnych i niekonwencjonalnych powyżej 0,5 MW) sytuacja jest odwrotna i ich moc zainstalowana wzrasta w porównaniu z rokiem 2009. Na poniższym wykresie przedstawiono całkowitą moc zainstalowaną w latach 2009-2019 w województwie (Wykres 1). Wykres 1 Całkowita moc zainstalowana w województwie dolnośląskim Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS Analizując natomiast rozkład mocy zainstalowanej w elektrowniach zawodowych według paliw (Wykres 2) widoczne jest, że paliwem dominującym jest węgiel brunatny (ponad 70%). Kolejnym paliwem jest węgiel kamienny (ponad 20%). Niecałe 3% w rozkładzie mocy osiągają elektrownie zawodowe wodne i niekonwencjonalne. Wykres 2 Rozkład mocy zainstalowanej w elektrowniach zawodowych według paliwa w roku 2018 w województwie dolnośląskim Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Moc zainstalowana [MW] 72,6% 23,2% 2,9% 1,2% elektrownie zawodowe na węglu brunatnym elektrownie zawodowe cieplne na węglu kamiennym elektrownie zawodowe wodne i niekonwencjonalne inne
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 7 Wykres 3 Rozkład mocy zainstalowanej w elektrowniach według rodzaju elektrowni w roku 2018 w województwie dolnośląskim Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS Elektrownia Turów jest czwartą co do wielkości węglową elektrownią cieplną w Polsce. Paliwem podstawowym jest węgiel brunatny. Jako paliwo uzupełniające stosuje się od 2009 roku biomasę pochodzenia roślinnego. Elektrownia odpowiada za ponad 72% całkowitej mocy zainstalowanej w elektrowniach zawodowych. Wśród pozostałych grup wymienić można zawodowe elektrownie wodne i niekonwencjonalne (ponad 12%) oraz inne elektrownie cieplne powyżej 0,5 MW (prawie 6%) i inne elektrownie wodne i niekonwencjonalne powyżej 0,5 MW (prawie 10%). Tabela 2 Wykaz najważniejszych elektrowni w województwie dolnośląskim Elektrownia Typ Moc zainstalowana [MW] EL Turów elektrownia na węglu brunatnym 1498,80 EL Mercury elektrownia gazowa 8,00 EL Pilchowice elektrownia wodna 7,59 EW Oława II 0,58 EW Janowice 1,54 EW Marszowice 0,39 EW Wały Śląskie 9,72 EW Wrocław I 5,44 EW Wrocław II 1,34 EW Bobrowice I 2,00 Źródło: Opracowanie własne 72,33% 12,27% 5,58% 9,81% Zawodowe elektrownie konwencjonalne Zawodowe elektrownie wodne i niekonwencjonalne inne elektrownie cieplne powyżej 0,5 MW inne elektrownie wodne i niekonwencjonalne powyżej 0,5 MW
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 8 Poniżej przedstawiono najważniejsze przedsiębiorstwa ciepłownicze na terenie województwa dolnośląskiego wraz z lokalizacją źródeł ciepła i rodzajem wykorzystywanego paliwa. Przedstawione przedsiębiorstwa ciepłownicze dysponują instalacjami o małej lub średniej mocy zainstalowanej. Wśród użytkowanych paliw do produkcji ciepła dominuje węgiel kamienny i jego pochodne. Tabela 3. Wykaz najważniejszych ciepłowni na terytorium województwa dolnośląskiego Nazwa przedsiębiorstwa Lokalizacja źródła ciepła Rodzaj paliwa Moc zainstalowana cieplna [MW] Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o. o. Bolesławiec miał węglowy 45,62 ZEC Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Pieszycach Dzierżoniów miał węglowy 34,8 Energetyka Sp. z o.o. Głogów gaz ziemny zaazotowany 60 CIEPŁO-JAWOR Sp. z o.o. Jawor miał węglowy 34,9 Tauron Ciepło Sp. z o.o. Kamienna Góra węgiel, gaz ziemny 20,84 Calor Energetyka Cieplna Sp. z o.o. Kłodzko węgiel kamienny 19,65 WPEC w Legnicy Legnica miał węglowy 188,52 PEC Lubań Sp. z o.o. Lubań słoma, miał węglowy 31,37 CIEPŁOWNICTWO Sp. z o.o. Nowa Ruda Nowa Ruda paliwo węglowe 10,5 Miejska Gospodarka Komunalna Sp. z o.o. w Oleśnicy Oleśnica węgiel kamienny 47,05 MZEC-Oława Sp. z o.o. Oława miał węglowy 16,5 Zakład Usług Technicznych Sp. z o.o. w Stroniu Śląskim Stronie Śląskie węgiel 11,6 Miejski Zakład Energetyki Cieplnej w Świdnicy Sp. z o.o. Świdnica węgiel kamienny, gaz ziemny i olej opałowy 57,1 Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. w Wałbrzychu Wałbrzych węgiel kamienny, gaz 84,27 Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Ząbkowicach Śląskich Ząbkowice Śląskie miał węglowy, gaz ziemny 13,59 ZPEC w Zgorzelcu Sp. z o. o Zgorzelec węgiel brunatny 48,84 Źródło: Raport o stanie ciepłownictwa w kontekście zamierzeń planistycznych gmin województwa Dolnośląskiego, IRT, 2018 Elektrociepłownie występujące na terenie województwa dolnośląskiego wymienione są w tabeli poniżej. ECWrocław z EC Czechnica i EC Zawidawie tworzą zespół elektrociepłowni wrocławskich „Kogeneracja”. Największą z elektrociepłowni jest EC Wrocław, która odpowiada za 812 MWt mocy cieplnej i 262,2 MWe mocy elektrycznej.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 9 Tabela 4 Wykaz najważniejszych elektrociepłowni na terenie województwa dolnośląskiego Elektrociepłownia Moc cieplna [MWt] Moc elektryczna [MWe] EC Lubin 144 20,9 EC Polkowice 166 8,5 EC Wrocław 812 262,2 EC Czechnica 247 100 EC Zawidawie 21,15 2,67 EC PCC Rokita S.A. 70 15 EC E-3 Głogów 171,4 49,5 EC E-4 Legnica 52 19,5 Źródło: Opracowanie własne Moc zainstalowana ogółem w OZE (Tabela 5) w województwie dolnośląskim od 2015 roku rośnie (z wyjątkiem nieznacznego spadku w 2017 roku). Największy przyrost mocy zainstalowanej nastąpił w elektrowniach fotowoltaicznych (ponad stukrotny). W pozostałych źródłach zanotowano nieznaczny wzrost mocy zainstalowanej. Podobnie sytuacja dotyczy liczby elektrowni OZE, która wzrasta od 2015 roku. Największy wzrost zarejestrowanych instalacji zaobserwowano wśród instalacji fotowoltaicznych których liczba wzrosła dziesięciokrotnie. W kolejnych latach spodziewany jest dalszy dynamiczny rozwój tej technologii zarówno, jeśli chodzi o moce zainstalowane w instalacjach, jak i wzrost liczebności.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 10 Tabela 5 Moc zainstalowana w OZE wg. stanu na dzień 30 września 2020 r. dla województwa dolnośląskiego4 2015 2016 2017 2018 2019 2020 rodzaj elektrowni kod literowy liczba moc [MW] liczba moc [MW] liczba moc [MW] liczba moc [MW] liczba moc [MW] liczba moc [MW] biogazowa BG 27 21,03 29 21,93 29 21,93 28 20,476 31 22,65 30 21,15 fotowoltaiczna PV 9 0,53 18 2,62 27 3,59 36 11,001 81 48,98 91 59,40 wodna WO 96 74,08 98 75,58 99 73,89 100 75,296 100 75,39 99 75,19 biomasowa BM 1 100,00 1 100,00 1 100,00 1 100,000 1 100,00 2 111,25 wiatrowa WI 11 168,36 13 176,36 12 176,36 12 176,360 12 176,36 12 176,36 SUMA 144 364,00 159 376,50 168 375,77 177 383,133 225 423,38 234 443,35 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych URE 4 Dane tabelaryczne obejmują instalacje, które uzyskały: • koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej, • wpis do rejestru działalności regulowanej prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (rejestr wytwórców energii w małej instalacji); • wpis do rejestru działalności regulowanej prowadzonego Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (rejestr wytwórców biogazu rolniczego); oraz mikroinstalacje, wnioskujące o wydanie świadectw pochodzenia.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 11 Poniżej przeanalizowano liczbę i moc instalacji odnawialnych źródeł energii. W odniesieniu do udziału procentowego liczby poszczególnych instalacji OZE (Wykres 4) zauważyć można rosnące znaczenie fotowoltaiki, która z roku na rok zwiększa swój udział w ogólnej liczbie zainstalowanych OZE – w 2020 roku wyniósł on prawie 40%. Elektrownie wodne, których liczba wzrosła nieznacznie, obecnie mają prawie 43% udziału w ogólnej liczbie instalacji (w 2015 roku było to 67%). Wykres 4 Udział procentowy liczby instalacji OZE danego rodzajów latach 2015 – 2020 w województwie dolnośląskim Źródło: Opracowanie własne na postawie danych URE O ile elektrownie wodne (WO) stanowią prawie 43% ogólnej liczby OZE (w 2020 r.) na terenie województwa dolnośląskiego (Wykres 4) to odpowiadają tylko za 17% udziału w całkowitej mocy (Wykres 5). Z kolei instalacje wykorzystujące energię promieniowania słonecznego (PV), które stanowią prawie 39% ogólnej liczby OZE, odpowiadają za około 13% udziału w całkowitej mocy. Biorąc z kolei pod uwagę udział danego rodzaju OZE w ogólnej mocy zainstalowanej (Wykres 5) zauważyć można, że największy udział mają elektrownie wiatrowe – prawie 40% mocy zainstalowanej w 2020 roku pochodził właśnie z nich. Około 25%mocy zainstalowanej wytwarzane jest w elektrowniach biomasowych. Od 2015 roku zauważalny jest również wzrost udziału mocy zainstalowanej pochodzącej z fotowoltaiki z 0,1% w 2015 roku do około 13% w roku 2020. Wykres 5 Udział poszczególnych rodzajów OZE w ogólnej mocy zainstalowanej Źródło: Opracowanie własne na postawie danych URE 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2015 2016 2017 2018 2019 2020 BG PV WO BM WI 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2015 2016 2017 2018 2019 2020 BG PV WO BM WI
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 12 W przypadku odnawialnych źródeł energii na terenie województwa dolnośląskiego (Tabela 6) istnieją 234 instalacje OZE o łącznej mocy 443,35 MW. Z czego 19,43 MW pochodziło z tzw. MIOZE5 a niespełna 1 MW z mikroinstalacji6 (Tabela 6). Pozostała moc dotyczy OZE o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 500kW. Tabela 6 Instalacje odnawialnych źródeł energii w województwie dolnośląskim wg stanu na dzień 30 września 2020 r. OZE MIOZE mikroinstalacje rodzaj instalacji OZE Σ moc [MW] udział w całkowitej mocy [%] Σ moc [MW] udział w całkowitej mocy [%] Σ moc [MW] udział w całkowitej mocy [%] wykorzystująca biogaz (BG) 17,07 4,0 4,08 21,0 0 0,00 wykorzystująca biomasę (BM) 111,25 26,3 0 0,0 0 0,00 wykorzystująca energię promieniowania słonecznego (PVA) 54,81 13,0 4,18 21,5 0,41 41,7 wykorzystująca energię wiatru (WIL) 176,20 41,7 0,16 0,8 0 0,00 wykorzystująca hydroenergię (WO) 63,62 15,0 11,01 56,6 0,57 58,3 SUMA 422,95 19,43 0,97 Źródło: opracowanie własne na podstawie URE W odniesieniu do podziału OZE na mikroinstalacje i MIOZE dane prezentują się inaczej niż w przypadku OZE ogółem. W małych instalacjach największy udział w mocy zainstalowanej stanowią elektrownie wodne – ponad 56%. Biogazownie i fotowoltaika stanowią po około 21% całkowitej mocy zainstalowanej w MIOZE. Energetyka wiatrowa w przypadku tej klasyfikacji odpowiada za niecały 1% udziału w całkowitej mocy MIOZE. Moc całkowita w przypadku mikroinstalacji jest rozdzielona pomiędzy dwa źródła: fotowoltaikę – 42% i elektrownie wodne – 58%. 5 W 2018 r. nastąpiła zmiana definicji małej instalacji OZE (tzw. MIOZE) wprowadzona w art. 2 pkt 18 ustawy o OZE, która weszła w życie 14 lipca 2018 r. Ustawa zwiększyła poziom łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej dla instalacji zaliczanych do MIOZE. Wcześniej do MIOZE zaliczano instalacje większe niż 40 kW i mniejsze niż 200 kW (teraz większe niż 50 kW i mniejsze niż 500 kW). 6 Instalacje odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 13 Wykres 6 Udział instalacji OZE w całkowitej mocy zainstalowanej w podziale na rodzaj instalacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie URE W odniesieniu do pozostałych OZE największy udział w mocy zainstalowanej mają elektrownie wiatrowe – prawie 42%, elektrownie biomasowe – 26%, elektrownie wodne – 15%, elektrownie słoneczne – 13% i instalacje wykorzystujące biogaz – 4%. W tym przypadku dane odzwierciedlają dane dotyczące całkowitej mocy zainstalowanej dla wszystkich OZE ogółem. 2.2 Produkcja na obszarze województwa energii: elektrycznej, paliw gazowych i ciepła 2.2.1 Produkcja energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych i konwencjonalnych Na przestrzeni ostatnich 10 lat obserwujemy spadek produkcji energii elektrycznej na terenie województwa dolnośląskiego (Tabela 7). 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% OZE MIOZE mikroinstalacje BG PV WO BM WI
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 14 Tabela 7 Produkcja energii elektrycznej wg źródeł na terenie województwa dolnośląskiego Jednostka miary 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 ogółem GWh 13 937,3 13 368,0 13 350,5 13 567,7 12 686,1 11 047,5 10 750,2 10 944,6 10 219,5 9 917,7 8 513,2 energia elektryczna z nośników energii innych niż odnawialne GWh 13 490,6 12 709,1 12 647,0 12 670,7 11 923,0 9 991,6 9 737,2 10 236,4 9 416,0 9 273,4 7 743,5 z odnawialnych nośników energii7 GWh 446,7 658,9 703,5 897,0 763,1 1 055,9 1 013,0 708,2 803,5 644,3 769,7 elektrownie wodne i na paliwa odnawialne ogółem GWh 236,4 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 621,6 721,1 581,5 707,2 → elektrownie wodne GWh 208,8 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 217,0 236,4 151,8 188,5 → elektrownie na paliwa odnawialne GWh 27,6 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 0,0* 404,6 484,7 429,7 518,7 udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej ogółem % 3,2 4,9 5,3 6,6 6,0 9,6 9,4 6,5 7,9 6,5 9,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS * tajemnica statystyczna 7 Obejmuje elektrownie wodne, elektrownie na paliwa odnawialne oraz pozostałe typy energetyki odnawialnej.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 15 Wykres 7. Udział produkcja energii elektrycznej wg źródeł na terenie województwa dolnośląskiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS Powyższy wykres ukazuje, że w przypadku produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w porównaniu do 2009 roku nastąpił jej wzrost. Największa produkcja energii elektrycznej z OZE miała miejsce w 2014 roku – tak samo udział energii elektrycznej z OZE w ogólnej produkcji wyniósł 9,6%. W roku 2019 produkcja z OZE była niższa niż w 2014 roku, jednak jej udział w produkcji energii elektrycznej ogółem był zbliżony i wynosił 9,0%. W przypadku produkcji energii elektrycznej z elektrowni wodnych można zauważyć, że w porównaniu do 2009 roku jej wartość zmniejszyła się, natomiast produkcja energii elektrycznej z elektrowni na paliwa odnawialne ciągle rośnie od 2009 roku (tajemnica statystyczna obejmuje lata 2010-2015). 2.2.2 Produkcja ciepła oraz paliw gazowych i ciekłych Niniejszy rozdział został opracowany w oparciu o dane pozyskane z raportu Energetyka cieplna w liczbach. Raport ten jest publikowany przez URE każdego roku i bazuje jedynie na danych, które zostają dobrowolnie przekazane przez przedsiębiorstwa. Do produkcji ciepła na terenie województwa dolnośląskiego (Tabela 8) zużywane są różnorodne paliwa. Brak jest zauważalnej tendencji dla któregokolwiek z paliw. Wynikać to może m.in. z liczby przedsiębiorstw, które co roku przekazują informacje URE. W porównaniu do 2009 roku wzrosło zużycie węgla brunatnego (Wykres 8) oraz gazu ziemnego zaazotowanego. 96,8% 95,1% 94,7% 93,4% 94,0% 90,4% 90,6% 93,5% 92,1% 93,5% 91,0% 3,2% 4,9% 5,3% 6,6% 6,0% 9,6% 9,4% 6,5% 7,9% 6,5% 9,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 z konwencjonalnych nośników energii z odnawialnych nośników energii
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 16 Tabela 8 Zużycie paliw do produkcji ciepła sieciowego zużycie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 węgiel kamienny t 915 064,8 1 157 122,2 901 894,6 935 449,1 1 020 799,4 828 371,5 822 069,8 959 655,0 1 025 861,3 982 355,8 924 119,5 węgiel brunatny 89 630,6 112 934,8 97 665,8 99 247,4 94 329,9 75 901,7 100 636,2 110 289,6 106 969,3 100 475,7 101 009,2 olej opałowy lekki 689,1 837,9 477,0 368,5 496,0 216,4 173,5 415,0 323,7 167,9 638,4 olej opałowy ciężki 2 894,0 3 249,1 2 116,5 2 443,9 1 540,8 1 465,8 1 763,5 1 402,4 962,2 918,1 1 017,3 gaz ziemny wysokometanowy tys. m3 31 061,5 32 528,1 26 406,6 24 905,4 23 393,6 18 492,3 19 615,8 20 765,0 21 258,7 20 378,1 18 911,7 gaz ziemny zaazotowany 16 840,0 13 985,5 16 748,8 5 923,2 7 281,4 14 709,9 37 869,3 44 654,3 36 029,7 49 400,4 65 965,4 biomasa GJ 833 227 1 429 223 2 430 465 3 339 901 1 120 823 1 497 651 1 349 864 1 286 297 1 017 706 881 028 927 764 biogaz - - - - - - - - - - - inne OZE - - - 176 - - - - - - 31 pozostałe paliwa 1 921 112 1 809 306 1 671 469 1 745 613 1 909 137 1 545 355 1 601 152 1 202 966 456 287 475 665 376 200 Źródło: Opracowanie własne na podstawie URE
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 17 Poniższy wykres przedstawia nieregularność w zużyciu paliw: węgla kamiennego i brunatnego. Od 2017 roku zauważalny jest spadek w zużyciu węgla kamiennego. Wykres 8 Zużycie węgla kamiennego i brunatnego w tonach do produkcji ciepła Źródło: Opracowanie własne na podstawie URE W odniesieniu do produkcji ciepła z danego rodzaju paliwa (Tabela 9), w 2019 roku najwięcej ciepła wyprodukowano z węgla kamiennego – ponad 86,5%. Z gazu ziemnego (wysokometanowy oraz zaazotowany) wyprodukowano ok. 8,7% ciepła z kolei węgiel brunatny odpowiada za ok. 4,7%. Brak jest charakterystycznego trendu produkcji ciepła według rodzaju paliwa. Jednakże na przestrzeni lat 2011-2019 zauważyć można ponad stukrotny spadek produkcji ciepła z biomasy. 0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 węgiel brunatny węgiel kamienny
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 18 Tabela 9 Produkcja ciepła (ciepłownictwo systemowe) z różnych rodzajów paliw [GWh] Produkcja ciepła 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 węgiel kamienny 5 111,34 6 692,41 5 361,91 5 869,58 6 002,29 5 041,90 5 032,15 5 630,57 5 814,34 5 555,75 5 392,83 węgiel brunatny 248,24 312,02 265,52 281,76 273,38 235,02 291,55 302,69 303,79 290,45 292,11 olej opałowy lekki 5,02 3,10 1,47 1,52 1,17 0,55 0,22 0,26 0,41 0,74 1,36 olej opałowy ciężki 24,83 6,64 3,98 2,87 0,08 0,06 0,19 0,70 0,73 1,32 gaz ziemny wysokometanowy 275,39 264,76 228,71 215,95 199,91 161,07 174,75 183,34 189,19 181,58 167,63 gaz ziemny zaazotowany 121,19 65,07 12,72 11,06 12,13 77,62 231,97 277,81 236,95 324,95 374,63 biomasa 249,70 363,73 650,53 171,64 165,23 166,09 140,95 147,44 0,71 0,55 0,56 inne OZE 0,00 0,01 0,01 0,01 0,01 0,00 0,00 0,01 pozostałe paliwa 357,21 SUMA 6 392,92 7 707,72 6 524,85 6 554,39 6 654,20 5 682,32 5 871,80 6 542,82 6 546,13 6 354,01 6 230,45 Źródło: Opracowanie własne na podstawie URE
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 19 Tabela 10 Produkcja i rozdysponowanie wytworzonego ciepła systemowego w województwie dolnośląskim w latach 2009-2019 [GWh] 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 liczba przedsiębiorstw, które podały informację 32 32 31 28 31 31 31 31 31 31 30 produkcja ciepła ogółem 6 392,47 7 707,17 6 524,39 6 553,91 6 653,72 5 681,91 5 871,38 6 542,36 6 545,66 6 353,55 6 229,99 → w tym w kogeneracji 3 663,83 4 134,69 4 140,50 4 545,67 4 563,89 4 153,89 4 370,14 4 590,75 4 727,03 4 666,97 4 584,75 (-) zużycie ciepła na potrzeby własne 630,97 753,17 656,78 622,61 595,47 588,69 643,86 764,89 942,08 939,39 1 054,64 (+) ciepło z odzysku 173,31 240,11 249,14 238,64 191,72 260,08 255,78 325,17 528,86 522,89 642,97 ciepło oddane do sieci 5 934,75 7 194,06 6 116,69 6 169,89 6 249,92 5 353,25 5 483,25 6 102,56 6 132,36 5 937,03 5 818,31 (-) straty ciepła 814,33 1 007,50 851,94 971,64 953,75 867,64 850,78 894,06 886,31 890,58 873,50 ciepło dostarczone do odbiorców przyłączonych do sieci 5 120,42 6 186,56 5 264,75 5 198,28 5 296,17 4 485,61 4 632,47 5 208,50 5 246,08 5 046,44 4 944,78 Źródło: opracowanie własne na podstawie URE
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 20 Wykres 9 Produkcja ciepła ogółem w tym w kogeneracji w województwie dolnośląskim [GWh] Źródło: Opracowanie własne na podstawie URE Na podstawie kolejnej tabeli (Tabela 10) przedstawiającej również dane z URE zauważyć można, że produkcja ciepła w województwie dolnośląskim utrzymuje się na podobnym poziomie ok. 6,5 tys. GWh. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku kogeneracji (Wykres 9), która ulega pewnym wahaniom jednak na przestrzeni 10 lat utrzymuje się mniej więcej na podobnym poziomie – 4,2 tys. GWh. Zauważyć również można, że rośnie ilość ciepła z odzysku, w przeciągu 10 lat wartość wzrosła prawie czterokrotnie. Wszystkie pozostałe dane zamieszczone we wspomnianej wcześniej tabeli (Tabela 10) nie ulegały większym wahaniom w przeciągu dziesięciu lat. Sprzedaż ciepła, przedstawiona w kolejnej tabeli (Tabela 11) obejmuje ciepło dostarczone do odbiorców i zaliczone do sprzedaży w okresie sprawozdawczym. Zauważyć można wzrost sprzedaży ciepła bezpośrednio ze źródeł do odbiorców końcowych (tj. bez udziału własnych sieci przedsiębiorstwa, wytworzonego w źródłach i sprzedawanego przedsiębiorstwom dystrybucyjnym oraz innym odbiorcom bezpośrednim bez wykorzystywania sieci ciepłowniczej). W porównaniu do 2009 roku obserwowany wzrost jest prawie dwukrotny. Podobnie jest ze średnią ceną ciepła, która na przestrzeni dekady wzrosła o 36%. W przypadku sprzedaży ciepła z sieci ciepłowniczej brak jest wyraźnego trendu. Wartości na przestrzeni ostatnich 10 lat ulegały pewnym wahaniom. Z kolei moc zamówiona przez odbiorców w porównaniu do 2009 roku wzrosła o 22%. 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 produkcja ciepła ogółem w tym w kogeneracji
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 21 Tabela 11 Sprzedaż ciepła w województwie dolnośląskim w latach 2009-2019 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Bezpośrednio ze źródeł sprzedaż ciepła ogółem8 [GWh] 3 425,97 3 855,03 3 450,19 3 611,75 3 655,31 3 127,47 3 218,56 3 525,22 3 552,89 3 442,17 3 341,78 w tym do odbiorców końcowych9 [GWh] 237,33 251,94 172,17 167,36 156,11 267,94 529,33 552,08 503,53 471,56 410,36 moc zamówiona przez odbiorców [MW] [MW] 1 325,8 1 388,5 1 421,2 1 433,9 1 445,0 1 443,1 1 386,4 1 274,1 1 402,3 1 395,0 1 347,6 średnia cena ciepła10 [zł/MWh] 103,68 106,92 113,76 120,24 128,16 138,96 135,72 135,72 137,16 137,52 140,76 Z sieci ciepłowniczej sprzedaż ciepła ogółem11 [GWh] 4 789,08 5 976,94 4 977,42 5 475,11 5 436,28 4 672,17 4 796,11 5 329,67 5 453,69 5 243,61 5 188,53 w tym do odbiorców końcowych [GWh] 3 830,06 4 990,28 4 122,58 4 626,97 5 222,17 4 455,19 4 608,28 5 133,61 5 267,08 5 055,11 4 986,42 moc zamówiona przez odbiorców [MW] [MW] 2 746,4 3 016,5 2 985,8 3 150,2 3 126,0 3 145,3 3 170,0 3 177,4 3 203,4 3 251,3 3 343,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie URE 8 Sprzedaż ciepła bezpośrednio ze źródeł (bez udziału własnych sieci przedsiębiorstwa) – dotyczy ciepła wytworzonego w źródłach i sprzedawanego przedsiębiorstwom dystrybucyjnym oraz innym odbiorcom bezpośrednim (bez wykorzystywania sieci ciepłowniczej – na tzw. płocie) 9 Odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek (art. 3 pkt 13a ustawy – Prawo energetyczne). Sprzedaż do odbiorców końcowych (dz. 2 i dz. 4 wiersz 03) nie obejmuje sprzedaży do przedsiębiorstw energetycznych celem dalszej odsprzedaży 10 Średnia cena ciepła sprzedawanego bezpośrednio ze źródeł, obliczona jako iloraz sumy przychodów wytwórców ze sprzedaży mocy, ciepła i nośnika ciepła oraz sumy wolumenu sprzedanego ciepła bezpośrednio ze źródeł − bez udziału sieci ciepłowniczej sprzedającego 11 Sprzedaż ciepła z sieci ciepłowniczej - dotyczy ciepła (pochodzącego z produkcji własnej, odzysku i z zakupu) sprzedawanego z sieci ciepłowniczych (własnych, dzierżawionych lub eksploatowanych na podstawie umów użyczenia czy innych umów).
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 22 2.2.3 Wydobycie gazu ziemnego Stan wydobywanych zasobów gazu ziemnego na terenie Polski wynosi 1 583 TWh12. W 2019 r. krajowe wydobycie gazu ziemnego wyniosło 43,25 TWh (w tym gazu ziemnego wysokometanowego – 14,65 TWh, gazu ziemnego zaazotowanego – 26,65 TWh, gazu ziemnego z odmetanowania kopalń i z wydobycia podmorskiego – 1,95 TWh), co stanowiło ok. 21% dostaw gazu ziemnego na rynek krajowy13. Wykres 10. Wydobycie krajowe gazu ziemnego w latach 2017 - 2019. [TWh] Źródło: Ministerstwo Energii, Sprawozdanie z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych za okres od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. W Polsce gaz ziemny wysokometanowy wydobywany jest głównie na Podkarpaciu, na Zapadlisku przedkarpackim, w Wielkopolsce oraz w Lubuskiem. Gaz ziemny wydobywany w zachodniej Polsce to gaz zaazotowany. Wyróżnia go niższa zawartość metanu w objętości z domieszką niepalnego azotu i gazów palnych. Wśród gazu zaazotowanego wyróżniamy następujące typy gazu dostarczane na terytorium Polski14. • Typ Lw – objętość metanu mniej niż 80%, objętość azotu ok. 20%. Minimalne ciepło spalania dla zaazotowanego gazu typu Lw ustalono na poziomie 30 MJ/m3. • Typ Ls – objętość metanu mniej niż 72%, objętość azotu ok. 27%. Minimalne ciepło spalania dla zaazotowanego gazu typu Lw ustalono na poziomie 26 MJ/m3. • Typ Ln – objętość metanu mniej niż 66%, objętość azotu przynajmniej 32%. Minimalne ciepło spalania dla zaazotowanego gazu typu Lw ustalono na poziomie 22 MJ/m3. • Typ Lm – objętość metanu mniej niż 61%, objętość azotu ok. 32%. Minimalne ciepło spalania dla zaazotowanego gazu typu Lw ustalono na poziomie 18 MJ/m3. 12 Państwowy Instytut Geologiczny, Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2019 r. 13 Ministerstwo Energii, Sprawozdanie z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych za okres od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. 14 https://poprostuenergia.pl/blog/rodzaje-gazu-ziemnego/, dostęp 14.11.2020 14,42 14,25 14,02 2,19 14,14 14,11 13,86 2,12 14,65 13,72 13,93 1,95 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Gaz wysokometanowy gaz zaazotowany - typ Lw gaz zaazotowany - pozostałe gaz inny [TWh] 2017 2018 2019
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 23 Gaz ziemny zaazotowany wykorzystywany jest w systemie przesyłowym gazu Ls oraz Lw, sprzedawany odbiorcom lokalnym w pobliżu miejsca wydobycia lub odazotowywany (PGNiG SA Oddziale w Odolanowie, Odazotownia Grodzisk), a następnie przesyłany do krajowego systemu w postaci gazu wysokometanowego. System przesyłowy gazu ziemnego zaazotowanego ma charakter wyspowy i nie jest bezpośrednio połączony z systemem przesyłowym gazu wysokometanowego. System przesyłowy gazu ziemnego zaazotowanego obejmuje swoim zasięgiem fragmenty zachodniej Polski na obszarze 3 województw: lubuskiego, wielkopolskiego oraz dolnośląskiego. Zasilany jest gazem ze złóż zlokalizowanych na Niżu Polskim przez kopalnie gazu: Kościan-Brońsko, Białcz, Radlin, Kaleje (Mchy), Roszków oraz z podziemnych magazynów gazu (Daszewo i Bonikowo). Dodatkowo system gazu zaazotowanego zasilany jest gazem z kopalni Wielichowo, który do dosięgnięcia parametrów gazu ziemnego potrzebuje domieszania gazu wysokometanowego w mieszalni gazu Grodzisk Wielkopolski. 2.2.4 Produkcja paliw na cele transportowe Na terenie województwa dolnośląskiego nie następuje produkcja paliw konwencjonalnych na cele transportowe. W województwie zarejestrowanych jest łącznie 6 przedsiębiorstw, które wykonują działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania i magazynowania paliw (dane na dzień 25.06.2020 r., UOKiK), w tym: • 3 z nich zajmują się benzyną (95-cio i 98-o oktanową), • 1 z nich dodatkowo zajmuje się olejem napędowym, • 1 z nich nie podało informacji o paliwie. Poza paliwami tradycyjnymi w województwie dolnośląskim wytwarzane są również biopaliwa i biokomponenty. W województwie działają 3 przedsiębiorstwa (według rejestru KOWR, 10.11.2020 r.), które prowadzą działalność w zakresie wytwarzania biokomponentów, a następnie rozporządzenia nimi przez dokonanie jakiejkolwiek czynności prawnej lub faktycznej skutkującej trwałym wyzbyciem się tych biokomponentów. Jedno z tych przedsiębiorstw, a mianowicie Wratislavia – Biodiesel S.A. zajmuje się produkcją estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych, zwanych potocznie biodieslem, który może stanowić zamiennik olejów napędowych. Według danych ogólnodostępnych biodiesel produkowany w województwie, sprzedawany jest głównie za granicę, do 7 europejskich rafinerii. 2.3 Zużycie energii na obszarze województwa 2.3.1 Zużycie energii elektrycznej Zużycie energii elektrycznej na terenie województwa dolnośląskiego w latach 2009-2019 sukcesywnie wzrastało (Tabela 12, Wykres 11), poza latami 2013-2014, kiedy to zużycie nieznacznie spadło w porównaniu do roku 2012. W latach 2010-2016 to sektor energetyki odpowiadał za największe zużycie energii elektrycznej jednak od 2017 r. największy udział w zużyciu energii ma sektor przemysłowy – również w nim odnotowano największy wzrost zużycia energii w porównaniu do roku 2009. W sektorze gospodarstw domowych zużycie energii elektrycznej w porównaniu z rokiem 2009 wzrosło o 20% i spowodowane jest ono rosnącą liczby używanych urządzeń elektrycznych w gospodarstwach domowych.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 24 Tabela 12. Zużycie energii elektrycznej wg. sektora [GWh] rok ogółem przemysł energetyka transport gospodarstwa domowe rolnictwo pozostałe 2009 11 825 3 342 28,3% 2 970 25,1% 277 2,3% 1 901 16,1% 107 0,9% 3 230 27,3% 2010 12 518 2 865 22,9% 3 644 29,1% 297 2,4% 2 137 17,1% 110 0,9% 3 465 27,7% 2011 12 838 2 948 23,0% 3 700 28,8% 324 2,5% 2 076 16,2% 104 0,8% 3 687 28,7% 2012 13 115 3 074 23,4% 3 799 29,0% 255 1,9% 2 170 16,5% 103 0,8% 3 713 28,3% 2013 13 039 3 368 25,8% 3 636 27,9% 281 2,2% 2 119 16,3% 103 0,8% 3 533 27,1% 2014 13 080 3 456 26,4% 3 472 26,5% 259 2,0% 2 045 15,6% 97 0,7% 3 752 28,7% 2015 13 342 3 465 26,0% 3 622 27,1% 265 2,0% 2 130 16,0% 99 0,7% 3 762 28,2% 2016 13 578 3 502 25,8% 3 581 26,4% 268 2,0% 2 170 16,0% 101 0,7% 3 956 29,1% 2017 13 816 3 861 27,9% 3 490 25,3% 277 2,0% 2 234 16,2% 102 0,7% 3 852 27,9% 2018 14 080 4 115 29,2% 3 373 24,0% 316 2,2% 2 245 15,9% 111 0,8% 3 921 27,8% 2019 14 319 4 371 30,5% 3 405 23,8% 323 2,3% 2 278 15,9% 113 0,8% 3 829 26,7% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS W sektorach transportowym i rolniczym zużycie w tych latach było na podobnym poziomie. W sektorze przemysłowym w 2019 roku zużywano ponad 30% całkowitej energii elektrycznej, natomiast w sektorze energetyki ok. 24%. Pozostałe zużycie energii dotyczy także sektora usługowego i odpowiada za 27% zużycia energii w 2019 roku. Wykres 11 Zużycie energii elektrycznej wg. sektorów [GWh] Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank danych lokalnych, GUS 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 przemysł energetyka transport gospodarstwa domowe rolnictwo pozostałe
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 25 2.3.2 Zużycie ciepła W związku z brakiem danych statystycznych dotyczących zużycia ciepła, analiza zużycia ciepła została oparta o dane z dokumentów strategicznych jednostek samorządów terytorialnych na terenie województwa dolnośląskiego. Z przeprowadzonych analiz otrzymano wyniki, które przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 13 Zużycie ciepła w kolejnych latach w województwie dolnośląskim 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Zużycie ciepła [GWh] 18 603,91 18 772,17 18 941,96 19 113,28 19 286,15 19 460,58 2015 2016 2017 2018 2019 2020 19 700,81 19 885,59 20 025,75 20 147,80 20 348,26 20 540,57 Źródło: Opracowanie własne W odniesieniu do roku 2009 zużycie ciepła w województwie dolnośląskim (Tabela 13) wzrosło o 10,41% w roku 2019. Wartość ta wzrastała rokrocznie (Wykres 12). Wykres 12 Zużycie ciepła w województwie dolnośląskim w kolejnych latach 2009-2020 [GWh] Źródło: Opracowanie własne Powyższe zużycie dotyczy całkowitego zapotrzebowania na ciepło końcowe na terytorium województwa dolnośląskiego i pokrywane jest w większości przez domowe piece, kotłownie i inne instalacje ciepła. Poniższy wykres przedstawia udział ciepła sieciowego dostarczonego do odbiorców przyłączonych do sieci na tle całkowitego szacowanego zużycia ciepła. 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 000 22 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 26 Wykres 13. Dostarczone ciepło sieciowe na tle szacowanego zapotrzebowania na ciepło [GWh] Źródło: Opracowanie własne 2.3.3 Zużycie gazu sieciowego Zużycie gazu w województwie dolnośląskim charakteryzuje się nieregularnością (Wykres 14). Największe zużycie (Tabela 14) można było zaobserwować w 2017 roku a najniższe w 2014. Największy udział w zużyciu gazu ma sektor przemysłu i budownictwa ok. 50%. Gospodarstwa domowe zużywają około 36% gazu (w 2019r.) z czego około 68% zużywane jest na ogrzanie mieszkań. W latach 2012-2018 wartość ta (przyp. zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań) oscylowała pomiędzy 44-72%. Wykres 14 Zużycie gazu według sektorów ekonomicznych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Publicznie nie są dostępne dane, wskazujące zużycie gazu przez odbiorców innych jak gospodarstwa domowe. 5 120 6 187 5 265 5 198 5 296 4 486 4 632 5 209 5 246 5 046 4 945 13 483 12 586 13 677 13 915 13 990 14 975 15 068 14 677 14 780 15 101 15 403 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 szacowana indywidualna produkcja ciepła ciepło dostarczone do odbiorców przyłączonych do sieci 0 2 000 000 4 000 000 6 000 000 8 000 000 10 000 000 12 000 000 14 000 000 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 zużycie gazu - gospodarstwa domowe zużycie gazu - przemysł i budownictwo zużycie gazu - handel i usługi zużycie gazu ogółem
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 27 Tabela 14 Zużycie gazu w województwie dolnośląskim GWh 2009* 2010* 2011* 2012* 2013* 2014 2015 2016 2017 2018 2019 sprzedaż - zużycie ogółem 10 396,08 11 374,96 10 706,64 10 883,76 11 218,74 10 192,46 11 156,97 12 363,92 12 886,74 12 181,19 12 012,19 zużycie gazu w gospodarstwach domowych 3 627,15 3 901,03 3 453,10 3 628,19 3 751,81 3 368,88 3 573,25 4 005,72 4 522,60 4 127,82 4 333,22 → w tym zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań 2 326,11 2 561,39 2 298,33 2 638,81 2 725,90 1 958,38 1 945,57 2 163,19 2 532,95 1 829,12 2 937,86 sprzedaż - zużycie przemysł i budownictwo 5 416,57 5 888,11 5 826,00 5 715,37 5 856,05 5 389,69 6 035,33 6 544,17 6 503,56 6 295,16 5 888,33 sprzedaż - zużycie handel i usługi 1 316,26 1 548,44 1 397,87 1 504,56 1 580,02 1 385,54 1 517,40 1 789,17 1 836,28 1 741,31 1 771,69 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS * - w tych latach dane dotyczące zużycia gazu podawano w m3, dlatego dokonano przeliczenia na MWh
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 28 2.3.4 Zużycie paliw na cele transportowe Według Danych UOKIK (stan na 25.06.2020 r.) na terenie województwa dolnośląskiego znajduje się 571 stacji paliwowych i zakładowych, z czego: • na 491 stacjach sprzedawana jest benzyna 95-cio oktanowa, • na 333 stacjach sprzedawana jest benzyna 98-o oktanowa, • na 507 stacjach sprzedawany jest olej napędowy, • na 434 stacjach sprzedawany jest gaz LPG, • na 2 stacjach sprzedawany jest gaz CNG. Nie ma dostępnych danych dotyczących sprzedaży paliw na stacjach paliwowych i zakładowych, w związku z czym, zużycie paliw na cele transportowe zostało oszacowane na podstawie liczby samochodów zarejestrowanych na terenie województwa dolnośląskiego. Według danych GUS w latach 2015-201915 liczba pojazdów zarejestrowanych na terenie województwa wyglądała następująco: Tabela 15.Liczba pojazdów zarejestrowanych w województwie dolnośląskim w latach 2015-2019 w podziale według paliwa Rodzaj pojazdu Paliwo 2015 2016 2017 2018 2019 samochody osobowe benzyna 886 885 921 343 954 660 976 917 1 011 409 samochody osobowe olej napędowy 497 889 534 910 556 103 590 143 620 107 samochody osobowe gaz (LPG) 174 468 181 369 179 547 193 317 195 751 samochody osobowe pozostałe 51 143 51 022 59 875 63 583 72 278 samochody ciężarowe benzyna 45 796 45 175 44 759 43 742 43 329 samochody ciężarowe olej napędowy 161 539 168 955 166 887 173 993 180 801 samochody ciężarowe gaz (LPG) 8 854 8 731 8 254 8 423 8 287 samochody ciężarowe pozostałe 9 646 9 615 18 171 18 546 19 587 autobusy benzyna 229 231 224 227 227 autobusy olej napędowy 8 134 8 410 8 442 8 802 9 102 autobusy gaz (LPG) 11 12 12 12 12 autobusy pozostałe 784 772 1 044 1 060 1 075 ciągniki siodłowe benzyna 79 79 80 79 77 ciągniki siodłowe olej napędowy 16 429 17 556 17 961 19 466 20 700 ciągniki siodłowe gaz (LPG) 14 17 14 14 11 ciągniki siodłowe pozostałe 376 376 1 316 1 403 1 594 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS 15 Dopiero od 2015 r. rozpoczęto zbieranie danych.
Analiza produkcji, zużycia oraz zapotrzebowania na energię elektryczną, paliwa gazowe i ciepło w ramach „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska – kierunków wsparcia sektora energetycznego” 29 W celu obliczenia zapotrzebowania na paliwa transportowe założono w oparciu o dane statystyczne (GUS), dane Instytutu transportu samochodowego16, dane KOBIZE17 oraz wiedzę ekspercką, wartości w odniesieniu do analizowanych grup pojazdów: • średniego przebiegu rocznego, • średniego spalania, • masy właściwej paliw, • wartości opałowych paliw. W analizie nie uwzględniono ciągników siodłowych (których liczbę podaje GUS) z powodu braku danych o średnim spalaniu i średnim przebiegu rocznym. Z powodu braku danych nie uwzględniono również pojazdów niezarejestrowanych w województwie dolnośląskim, a mianowicie pojazdów odbywających ruch tranzytowy i turystyczny. W celu wyznaczenie zużycia energii w GWh uwzględniono przeliczniki wynikające z masy właściwej paliw oraz wartości opałowych paliw, przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 16. Przelicznik wyliczenia zużycia energii z litrów paliwa [GWh/l] paliwo Przelicznik z l na GWh benzyna 0,00000912 olej napędowy 0,00000994 gaz (LPG) 0,00000711 pozostałe 0,00000912 Źródło: Opracowanie własne Tabela 17. Zużycie paliw na cele transportowe w latach 2015-2019 [GWh] paliwo 2015 2016 2017 2018 2019 benzyna 6 390 6 615 6 834 6 973 7 201 olej napędowy 5 857 6 240 6 388 6 743 7 062 gaz (LPG) 1 651 1 710 1 688 1 812 1 831 pozostałe 95 95 117 124 139 razem 13 993 14 660 15 027 15 652 16 233 Źródło: Opracowanie własne W związku z ogólnymi trendami wzrostowymi liczby pojazdów, zużycie paliw na cele transportowe na przestrzeni ostatnich pięciu lat również rosło. Jedynie w przypadku LPG, w roku 2017 zauważalny był spadek. Jest on niewątpliwie związany z faktem, iż w 2017 r. spadła liczba samochodów osobowych oraz ciężarowych na LPG. 16 Waśkiewicz J., Pawlak P. Prognozy eksperckie zmian aktywności sektora transportu drogowego (w kontekście ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji), Instytut Transportu Samochodowego, Zakład Badań Ekonomicznych, wrzesień 2017 17 https://www.kobize.pl/uploads/materialy/WO_i_WE_do_monitorowania-ETS-2019.pdf, dostęp 24.11.2020
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUxOTg3