W dniu 20 września 2018 r. w Hotelu Villa Greta w Dobkowie odbyło się kolejne spotkanie Komisji Eksperckiej utworzonej w celu realizacji projektu Smart Integration współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy INTRERREG Polska-Saksonia 2014-2020.
Celem spotkania było zaprezentowanie cząstkowych wyników Analizy społeczno-gospodarczej dolnośląsko-saksońskiego obszaru pogranicza z zakresu demografii oraz sfery społeczno-gospodarczej oraz omówienie zasobów i spójności danych statystycznych oraz ograniczeń metodycznych, które powstały w trakcie prowadzonych analiz.
W spotkaniu ze strony niemieckiej uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Saksonii oraz Biura Planowania Przestrzennego i Środowiska z Poczdamu „INFRASTRUKTUR & UMWELT”, natomiast ze strony polskiej pracownicy naukowi Uniwersytetu Wrocławskiego Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Urzędu Statystycznego we Wrocławiu oraz pracownicy Instytutu Rozwoju Terytorialnego.
W trakcie spotkania zaprezentowane zostały wyniki przeprowadzonych badań po obu stronach granicy, które są ważnym elementem diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej na pograniczu.
Po zakończonej prezentacji uczestnicy spotkania dyskutowali i dzielili się swoimi przemyśleniami na temat zaprezentowanych wyników badań, zasobów i spójności danych statystycznych oraz ograniczeń metodycznych, które powstały w trakcie prowadzonych analiz.
W odniesieniu do analizy procesów i struktur demograficznych (w tym np. zmian liczby ludności ogółem a także ludności według biologicznych i ekonomicznych grup wieku) w układzie miasto – wieś, eksperci wskazywali na możliwość uwzględnienia różnej specyfiki obszarów wiejskich. Procesy demograficzne przebiegają inaczej w gminach wiejskich leżących w otoczeniu miast (gdzie mają miejsce procesy suburbanizacji) a inaczej w gminach położonych peryferyjnie. Analizowane gminy można zatem podzielić na 3 kategorie: gminy miejskie, gminy wiejskie leżące w bezpośrednim sąsiedztwie miast oraz pozostałe gminy wiejskie. Proponowali również wytypowanie i rozróżnienie ośrodków miejskich, w otoczeniu których proces przyrostu ludności wiejskiej jest obserwowany tj. np.: czy maja to być miasta powiatowe czy też powyżej jakiejś liczby ludności.
Eksperci komisji zgłaszali również propozycje uwzględnienia w analizie procentowych zmian w czasie (np. w odniesieniu do demografii), także wskaźników prezentujących zmianę w strukturze ludności (wyrażoną w punktach procentowych). Zaproponowali także uwzględnienie w analizie dotyczącego mieszkalnictwa, wskaźnika średniej powierzchni mieszkania.
W celu oceny relatywnej wysokości dochodów w oparciu o utrwalony mechanizm porównywania swoich dochodów z dochodami uzyskiwanymi na poziomie danego kraju (a nie w odniesieniu do kraju sąsiada) proponowali uwzględnienie w reporcie odniesienia średniego wynagrodzenia na badanym obszarze do średniego wynagrodzenia liczonego na poziomie kraju (osobno dla Niemiec, osobno dla Polski).
W kontekście prezentowania analiz ukazujących jakość życia na pograniczu, członkowie Komisji Eksperckiej sugerowali aby zastanowić się, którą część prezentowanych danych pokazywać jako stan obecny, a którą w ujęciu dynamicznym i ze wskazaniem trendów.
W trakcie dyskusji, w odniesieniu do dostępności danych statystycznych, przez przedstawiciela Urzędu Statystycznego przekazana została informacja o ograniczonym dostępie do danych o wykorzystaniu obiektów noclegowych turystyki według rodzajów. Począwszy od 2015 r. dane te są dostępne w BDL tylko do podregionów (z uwagi na zachowanie tajemnicy statystycznej). Dane te będą mogli udostępnić tylko dla tych powiatów lub gmin, w których liczba obiektów danego rodzaju wynosi 3 lub więcej.
Przekazana została również informacja o możliwości wykorzystania danych o cenach na pograniczu polsko-saksońskim z corocznej publikacji „Ceny w Euroregionie Nysa”, a także o możliwości zaprezentowania siły nabywczej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto. Urząd Statystyczny dysponuje danymi o cenach i o wynagrodzeniu dla Saksonii, dla całych Niemiec i dla województwa dolnośląskiego dla lat 2003-2018. Ceny prezentowane są według stanu w maju danego roku, w celu umożliwienia porównywalności ceny ze strony polskiej przeliczone są na euro.
Ze względu na ograniczoną w niektórych przypadkach porównywalność danych, członkowie komisji zaproponowali stosowanie analizy porównawczej zjawisk po obu stronach granicy tylko w tych obszarach, gdzie nie budzi to wątpliwości, a tam gdzie występują różnice definicyjne i metodyczne stosować odniesienie do średnich krajowych bądź wojewódzkich jak np.: poddano pod rozwagę pokazanie w analizie porównania danych wskaźnikowych z obszaru pogranicza (zarówno części polskiej jak i niemieckiej) na tle województwa dolnośląskiego oraz Saksonii. Zarówno podregion jeleniogórski w porównaniu z województwem jak i powiaty Bautzen i Görlitz w porównaniu z Saksonią mają wyraźnie gorsze wskaźniki demograficzne (przyrost naturalny, strukturę wiekową obecną i prognozowaną) i niektóre społeczne np. liczba lekarzy na 1000 ludności, czy liczba mieszkań na 1000 ludności.
W odniesieniu do częściowego braku danych statystycznych dla saksońskiego pogranicza, przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Saksonii zaoferowali w trybie pilnym pozyskanie i przekazanie brakujących danych.
W ostatniej części spotkania, członkowie komisji dyskutowali na temat potencjałów i barier, które uwidaczniają się w trendach demograficznych pogranicza. Rozmawiali również na temat wyzwań gospodarczych, przepływie informacji oraz transgranicznej współpracy w odniesieniu do dostępności do usług. Zastanawiali się nad możliwością odpowiedzi na pytania:
- jakie bariery i jakie potencjały występują po obu stronach granicy,
- jakie są wyzwania i cele gospodarcze,
- jak wygląda przepływ informacji pomiędzy władzami oraz
- jakie są relacje pomiędzy oboma regionami itd.
Na zakończenie spotkania eksperci zaznaczyli, iż we wnioskach końcowych i rekomendacjach opracowania warto byłoby wymienić konkretne przykłady zakończonej sukcesem współpracy transgranicznej (jako pewien wzór do naśladowania) oraz wskazać obszary i możliwości podjęcia takich działań w przyszłości.
Zwrócili również uwagę na fakt, iż efektem projektu będzie w pełni transgraniczne opracowanie społeczno-ekonomiczne.
Najbliższe daty zaplanowanych spotkań w ramach projektu: listopad 2018 – ostatnie posiedzenie Komisji Eksperckiej w polskim obszarze wsparcia, grudzień 2018 – Forum Konsultacyjne (w polskim obszarze wsparcia).